Minsan daw
sa isang perya
natanawan ng payaso
sunog sa kabayanan
ngunit siya ay pinagtawanan
nang sabihan niya mga tao
dahil sa kanyang anyo
at kasuotan;
paano nga ba
paniniwalaan ang katotohanan
kung ang katibayan
ay sarili lamang?
Mabuti pa ang payaso may katinuan sa kanyang isipan tanggap ang kanyang katayuan sa anyo at kasuotan ay katatawanan ngunit sa kalooban kanyang nalalaman ang buong katotohanan hindi tulad ng karamihan mas paniniwalaan kasinungalingan.
Inyong subukang kausapin mga baliw at wala sa kanilang aamin na sila ay kulang-kulang lahat daraanin sa biruan upang pagtakpan kanilang kahangalan habang ang matino ang isipan batid kanyang kakulangan nalalaman kanyang kahinaan kababawan at kabaliwan mga tanda ng karunungan!
Kay laking katatawanan pagdagsa ng mga baliw nitong nakaraan kahangalan pinangangalandakan hindi alintana kanilang kahibangan sa paninindigang nakasandig sa kasinungalingan ng bulok at buktot na kaisipan; ganyang tunay ang mga baliw walang malay, parang patay na namumuhay sa guni-guni at sabi-sabi.
Maging babala: marami na silang nahahawa hindi batid sila ay baliw hangal at hunghang hindi alam katotohanan ipinagpipilitan sila ang nasa katuwiran gayong ligwak mga kaisipan nakalublob sa kadiliman.
Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-22 ng Marso 2025
Larawan ng una kong birthday, sigisty years ago; nakaalalay sa akin si mommy (SLN) habang masayang nagsindi ng kandila ang kanyang Ditse, ang Tita Connie na nasa Amerika at buhay pa kasama ng kanyang mga anak na sina Alexis na ka-birthday ko katabi ng mommy at si RAF katabi ko; si Kuya Edgar pinakamatangkad at matanda sa mga pinsan ay nasa Amerika din. Di ko matiyak sinu-sino mga kasama sa party na mga pinsan ko lahat.
Sigisty years old na ako. Sa isang taon sigisty one Sa susunod sigisty two tapos sigisty three sigisty four sigisty five sigisty six sigisty seven sigisty eight at ewan, kung aabutin ko pa mag(ing) sigisty-nine.
Salamuch sa lahat ng mga nakasama at nakasabay sa paglalakbay sa buhay nitong anim na dekada, sa mga naniwala at ayaw pa ring maniwala; ang lahat ay pagpapala ng Mabuting Bathala na sa atin ay lumikha itinakda tayong maging ganap sa piling Niyang Banal.
Maraming dapat ipagpasalamat sa aking mga biyayang natanggap bagaman kulang na kulang at tiyak kakapusin aking mabubuting gawain kaya sana ako ay inyong patawarin lalo ng Panginoong butihin; wala akong panghihinayang sa aking mga nakaraan na kung aking babalikan ay hindi ko na babaguhin bagkus lahat ay uulitin pa rin!
Hindi man pansin ako ay mahiyain, alinlangan sa aking husay at galing, napipigilan palagi lumarga at magsapalaran sa maraming hamon ng buhay kaya't nitong mga nagdaan akin nang pinag-iisipan magpahingalay tigilan nang pakikibaka manahimik na lang, umiwas sa ingay at gulo ng buhay.
Bukod sa 20-percent discount
ng pagiging senior sixty-cent
pinakamasarap sa pagiging sigisty
ang napakaraming ala-alang masarap
balikan maski na marami ring
masasakit at mapapait na di malilimutan
na sadyang sakbibi nating palagi
dapat pa ring ipagpasalamat
sa maraming aral sa atin nagmulat
masarap pa rin ang mabuhay
kaya't sabik ko nang hinihintay
walang hanggang kinabukasan
maaring malasap
ano man ating edad
kung mamumuhay nang ganap.
2004 sa Parokya ng Santisima Trinidad, Malolos City.
Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-27 ng Pebrero 2025
Larawan kuha ni G. Lorenzo Atienza, detalye ng dulong kaliwa na bahagi ng stained glass sa National Shrine ng Fatima, Valenzuela City na nagsasaad ng EDSA People Power, 25 Pebrero 2025.
Hinding hindi mabubura ninuman ang makasaysayang People Power Revolution ng Pebrero 1986. Ito ay kung hindi natin malilimutan at higit sa lahat kung ating lilinangin mga aral ng kauna-unahang mapayapang pag-aaklas sa buong mundo.
Katulad ng kalsadang EDSA na sagisag ngayon ng nabubulok nating bayan, malaki pa rin ang pag-asa na maaayos at mapatatatag ang diwa ng People Power 1986.
Kaya sa diwa nito, tama lamang at ipinag-adya na rin siguro ng Diyos na mayroong pasok ang mga tanggapan at paaralan tuwing Pebrero 25 mula noong isang taon sa ilalim ng Administrasyong BBM.
Bagaman ako ay nalungkot na hindi ito ginawang piyesta upisyal ng Pangulo, higit kong naunawaan kahapon ang magandang pagkakataon ibinigay pa nga ni BBM sa atin para sa EDSA 1986.
Nasobrahan tayo ng mga pagdiriwang noong sariwa pa ang EDSA 1986 hanggang sa naging palasak na lamang ito dahil sa pangingibabaw ng mga kasiyahan at mga kaartehan ng mga sumunod na taon. Sa isang banda, ang sarap ng EDSA Anniversary noong nakaupo pa si Tita Cory – yugyugan magdamag doon sa kanto ng EDSA at Ortigas.
At pagkatapos, lawa na.Logtu ng konti, sokpadoodle na sa otra kinabukasan.
Ano nangyari? Wala.
At ganun na lang ang EDSA Anniversaries nang mga sumunod na taon na mismo tayong mga beterano ay napagod na rin sa kawalan ng saysay ng mga programa at higit sa lahat, ng pagtataksil ng maraming pinuno noon na ipinaglaban, ipinagtanggol natin noon na iyon pala ay katulad lang din ng mga pinatalsik noong 1986.
Larawan kuha ni Pete Reyes kina Sr. Porfiria “Pingping” Ocariza (+) at Sr. Teresita Burias nananalangin upang pigilan mga kawal sasalakay sana noon sa mga rebelde sa Kampo Crame noong People Power 1986.
Pebrero 21 ng gabi ay nasa Aristocrat Restaurant kami sa kanto ng Quezon Ave. at EDSA para sa final deliberation ng mga hurado sa kauna-unahang USTetika Literary Contest ng Varsitarian ng UST.
Proyekto ng co-staffer namin at kaibigan na si G. Vim Nadera ang USTetika na mula sa salitang “aesthetic”. Bantog na guro at makata ngayon si Vim. Tuwang-tuwa ako noon na sinama niya ako hindi lamang para kumain at gumimik pagkatapos kungdi makadaupang-palad mga bigating pangalan sa panitikan tulad ng mga makata na sina Cirilo Bautista, Bienvenido Lumbrera, Alfredo Navarro Salanga na tunay ngang heavyweight, ang propesora naming si Ophelia Dimalanta na pangunahing babaeng-makata sa wikang Ingles at marami pang iba.
Nang malapit nang matapos ang pulong, binulungan kami ni Gng. Jesselyn Dela Cruz na umuwi na raw kami kaagad sabi ni Sir Felix Bautista na aming Publications Director sa Varsitarian at tagapagsalita noon ni Cardinal Sin. Malabo ang mga kuwento maliban sa kumalas na raw noon sina Enrile at Ramos kay Marcos. Yun lang. Baka raw magkagulo.
Siyempre, mga kabataang typical, wala kaming balak sumunod sa utos sa amin hanggang sa magulat kami nang aming baybayin ang Timog at Morato naghahanap ng club na sarado halos lahat habang dagsa mga sasakyan sa mga gasolinahan.
Hindi kami nabagabag kasi full tank ang kotse ng tatay ko noon kaya uminom pa rin kami nina Vim kina Dwight sa Sampaloc at saka umuwi. Kinabukasan pagkagising ko, araw ng Linggo, February 22, di ko malaman kung ako ay lasing sa mga balitang pinag-uusapan at napapakinggan sa radyo. Birthday noon ng kapatid kong si Meg na second year college sa UST gaya ko na graduating na. Kinabukasan ng Lunes, sumama kami ni Meg sa mga kababaryo namin sakay ngnisang trak papuntang EDSA para sumama sa People Power.
Mula sa wikipedia.org.
Dumating kami ni Meg at mga kasama sa EDSA bandang hapon. Parang sasabog sa tuwa aking dibdib na tila ako ay nanlalamig, naiiyak sa tuwa sa aking nakita: sarado EDSA-Cubao ilalim at puno ng mga tao hanggang sa abot-tanaw!
Ang saya-saya!
Walang bad trip noon! Peace man ang atmosphere. Dala namin ay mga pakwan para sa mga kawal. Doon kami pumuwesto sa gate ng Crame sa Santolan na Boni Serrano ngayon dahil kulang daw ang bantay doon.
Kinagabihan, dumating ang balita na baka raw kami salakayin ng mga tangke mula Malakanyang via Sta. Mesa direcho pa-Santolan. Tinipon kami ng mga law students ng UP at kinausap, binigyan ng numero sa telepono na maari naming tawagan kapag daw nagkadamputan.
Hala! Hinila ko sa tabi ko si Meg. Wag ka kako lalayo sa akin at naisip ko agad Daddy ko sa bahay. Mas takot ako sa kanyang galit kesa sa mga tangke ni Macoy!
Larawan kuha ni G. Boy Cabrido, pagkakamayan ng mga kawal at mga madre at pari sa EDSA noong People Power Revolution ng 1986.
Sa pagkaka-alala ko, walang natakot sa amin. Walang umatras habang pasa pasa kami ng bolpen at papel para nga sa mga numero na tatawagang mga abogado kapag kami nakulong.
Noon ko narinig biglang nagsalita at lumapit sa isang law student kapitbahay namin na suki ng mommy ko sa tindahan, si Mr. Tiongson.
Hindi ko matandaan pangalan niya pero kaibigan siya ng lola ko. Maginoong maginoo. Respetado sa aming barangay. Negosyante na gumagawa ng mga plastic art sa mga jeep na pampasahero noon. Palagi niya ako sinasama at ng mga anak niya sa pagbibisikleta sa mga looban ng Bocaue, Sta. Maria, at Marilao sa Bulacan noon.
Makisig at matipuno si Mr. Tiongson. Six footer siguro. Naka-salamin medyo kalbo ng konti pero balbas sarado. At malaki ang boses. Sabi ng lola ko, dati raw Huk na naging NPA si Mr. Tiongson pero tumiwalag na.
Sa gitna ng dilim ng gabi sa isang kalye sa Santolan, ito ang sinabi ni Mr. Tiongson sa mga taga-UP Law na tumayong mga namumuno sa amin sa kalyeng iyon: “ako na ang lulugar sa unahan. Laban namin ito na hindi na dapat umabot pa sa ganito kung kami ay nanindigan noon.”
Humanga ako sa mama lalo noon. Pero hindi ko naunawaan sinabi niya hanggang kahapon na lamang nang pumasok ako bilang chaplain dito sa Our Lady of Fatima University sa Valenzuela.
Larawan kuha ni G. Lorenzo Atienza, ang Canonically Crowned National Pilgrim Image of Fatima na tinanghal nina Ramos noon sa EDSA 1986 na nasa pangangalaga ngayon ng National Shrine of Fatima sa Valenzuela, 25 Pebrero 2025.
Bago ako magmisa sa aming kapilya kahapon habang nagdarasal, parang kislap ng liwanag na dumatal sa aking kamalayan mga sinabi ni Mr. Tiongson noong 1986 sa Santolan: hindi pa tapos ang laban ng EDSA 1986.
Laban natin ito. Kumupas man ito, bumaligtad at nagtaksil ang ilan, laban nating lahat ito na dapat ipagpatuloy, linangin at palalimin. Higit sa lahat, dalisayin sa panalangin dahil kulang ang EDSA 1986 kung wala sina Jesu-Kristo at kanyang Mahal na Ina, ang Birhen ng Fatima. Mula sa karanasan ni Mr. Tiongson na kapitbahay namin noon, hindi ko papayagan manghinayang ako sa huli na tinalikuran ko ang EDSA 1986 kaya balang araw ay malagay sa peligro mga susunod na saling-lahi.
Kahapon din ang unang guning-taon ng pagkaka-korona sa National Pilgrim Image ng Fatima na siyang imahen na tinanghal nina Ramos noong People Power sa EDSA ng 1986! Narito sa National Shrine of Fatima sa Valenzuela ang naturang imahen mula pa noong ika-17 ng Oktubre 1999, sa loob ng isang munting kapilya na maaring puntahan ng mga deboto at peregrino.
Tama lang mayroong pasok sa upisina at mga paaralan tuwing Pebrero 25 upang higit nating mapagnilayan muli ang diwa ng EDSA 1986, maisalaysay sa mga bata upang ipaunawa sa kanila ang kahalagahan at kahulugan ng tunay na kalayaan na batay sa pagtitiwala sa Diyos.
Hindi mabubura ang EDSA 1986 sa ating kasaysayan kung ipagpapatuloy natin ang kuwento at adhikain nito hanggang sa tayo ay magkaisa muli bilang sambayanan at mga alagad ni Kristo – kasama ni Maria, ang Birhen ng Fatima.
Larawan kuha ni Ka Ruben, bagong stained glass ng National Shrine of Fatima sa Valenzuela, Oktubre 2024; makikita sa dulong bahagi sa kaliwa ilang tagpo sa EDSA 1986.
Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-25 ng Pebrero 2025
Larawan mula sa wikipedia.org.
Hindi maikakaila ang mahalagang papel ng Simbahang Katolika sa tagumpay ng People Power 1986 na sinasagisag ng National Shrine of Mary, Queen of Peace mismo sa kanto ng EDSA at Ortigas Avenue kung saan pinigilan ng mga madre, pari, seminarista at layko ang mga sundalong sasalakay sana noon sa mga “rebeldeng” nasa Kampo Crame.
Sa gitna ng maraming pagbabago sa pag-usbong ng maraming matatayog na gusali, nananatiling paalala ang dambanang ito ng katotohanang wala tayong magagawa sa buhay natin kung nakahiwalay tayo sa Diyos sa pamamagitan ni Kristo Hesus kasama ang kanyang Ina na si Maria (Juan 15:5).
Nguni’t ipinahihiwatig din ng simbahang ito ang malaking bugtong sa ating panahon ngayon, kung ano na ang nangyari sa diwa ng EDSA 1986 na tila sa paglipas ng panahon ay unti-unti nang nalilimutan ng marami? Tingnang kung paano sa ngayon ang EDSA ang tanda ng lahat ng magulo at mali sa ating bayan, taliwas sa dating ningning at karangalan nito. Higit sa lahat, kay laking kabalintunaan ng ating kasalukuyan na ang mga pinatalsik ng EDSA noon ay hindi lang basta nakabalik ngayon kungdi sila pang muli ang namumuno, muling nananahan mismo sa palasyo ng Malacanang!
Larawan ni Jaime Cardinal Sin sa Villa San Miguel, 23 Pebrero 1986, kuha ni Alex Bowi/Getty Images.
Anyare? Kung paanong naging mahalaga ang papel ng Simbahang Katolika noon sa tagumpay ng People Power 1986, pagkalipas ng halos apat na dekada ay masasabi ring malaki ang kinalaman ng mga pari at obispo sa pagkupas at pananamlay ng diwa ng EDSA sa ngayon.
At taliwas sa larawan ng EDSA Shrine ang ating makikita sa ngayon ay ang pagkalango ng maraming mga obispo at pari sa kapangyarihan ng pulitika mula noong Pebrero 1986.
Wala nang nakasunod sa yapak ng karunungan at kabutihan ng yumaong Cardinal Sin na masasabi nating hindi namulitika at lalong hindi pulitiko noong 1986. Isang tunay na pastol ng kanyang mga kawan, inihatid ni Cardinal Sin tayo noon sa mayamang pastulan at malinis na batisan ika nga. Kung hindi sa kanyang panawagan sa Radyo Veritas noong gabi ng Pebrero 21, 1986, napulbos na marahil ang Kampo Aguinaldo at Krame, hindi na naging Pangulo si Tabako at umigsi buhay ng alamat na si Enrile.
Maraming pari at obispo iba nakita sa pakikibaka noon ni Cardinal Sin. Nakaligtaan nilang tularan ang buhay-panalangin (prayer life) ni Cardinal Sin na siyang bukal ng kanyang kabanalan o, kung di kayo papayag ay espiritualidad. Sa kabila ng maraming kontrobersiya sa kanyang mga sinasabi noon, isang mababanaagan palagi sa kanya ang malinaw na tanda ng buhay na pananalangin. Mayroon siyang prayer life kaya mayroon din siyang kababaang-loob at malasakit sa maliliit.
Maliban sa ilang natitira pang katulad ni Cardinal Sin, maraming obispo at pari ngayon ang sampay-bakod o amuyong sa mga pulitiko at mayayaman. Marami sa kanila mga TH na social climber nagkukunwaring “social activist” na puro burgis ang kasama pati asta at salita.
Larawan kuha ni Pete Reyes kina Sr. Porfiria “Pingping” Ocariza (+) at Sr. Teresita Burias nananalangin upang pigilan mga kawal sasalakay sana noon sa mga rebelde sa Kampo Crame noong People Power 1986.
Kung noong EDSA ay tanda ng kanilang paglilingkod at kawang-gawa ang kanilang mga sutana na sumasagisag sa kanilang kaisahan sa Panginoong Jesu-Kristo, maraming mga obispo at pari ngayon dinurungisan kanilang habito na naging pasaporte palapit sa mga mayayaman at makapangyarihan.
Nakakalungkot ang maraming obispo at pari na nagsisiksikan sa pagmimisa para sa ilang mayayaman habang napakaraming maliliit na ni hindi mabasbasan kanilang mga yumao, ni hindi madalaw para dasalan mga may sakit. Minsang magkawang-gawa, naka-Facebook naman!
Ang pinakanakakasuka sa lahat na tiyak taliwas sa diwa ng EDSA 1986 ay ang mga obispo at pari na sunud-sunuran sa mga mayayaman at makapangyarihan. Nawala na ang kredibilidad ng mga kaparian na taglay noon ni Cardinal Sin dahil alam na alam ng mga pulitiko at mayayaman ang kahinaan ng mga obispo at pari – kuwarta, kuwalta, salapi at pera. Kitang-kita ito sa mga kasalan at lamayan. Maski sa tolda, magmimisa mga obispo at maraming pari para sa anibersaryo ng gasolinahan, sisindihan mga Christmas lights ng kanilang tindahan, magtutulak ng wheelchair ng milyunaryong lumpo, at iiwanan mga parokya maski Linggo para makimisa sa libing ng yumaong donya o don. Istambayan ay Starbucks, tanghalian sa lahat ng eat-all-you-can at bakasyon sa abroad, first class pa sa eroplano sagot ng mayayaman at pulitiko. Nasaan diwa ng EDSA? Wala! Nilamon at tinabunan ng buhol buhol na trapik ang EDSA!
Noon sa EDSA 1986, humingi ng tulong sa mayayaman para sa mga kawal at mga tao pero ngayon, hindi na nahihiya mga obispo at pari ipasagot sa governor at mayor kanilang mga party at outing. Hindi lang donasyon sa mga pagawain sa parokya hinihingi nila kungdi mga sariling pagawain sa bahay at sasakyan.
Nakakahiya. Nakakapanlumo.
Larawan ni Linglong Ortiz, 23 Pebrero 1986.
Kung paanong ang mga pari at obispo ang naging malaking bahagi ng tagumpay ng EDSA People Power noong Pebrero 1986, sila ngayon ang isang malaking dahilan sa pagkawasak ng diwa nito. Hindi na madama ng mga maliliit kanilang mga pastol na nanginginain sa mga handaan, iniwanan mga maralita sa kanilang kariton.
Nawa makita muli naming mga pari at obispo ang malaking estatwa ni Maria, ang Reyna ng Kapayapaan doon sa bubong ng simbahan sa EDSA at matanto rin paanong nanatili si Maria malapit sa Anak niyang si Jesus at sa mga tulad niyang anawim, mga maliliit. Hindi sa panig ng mga mayayaman at makapangyarihan.
Pansinin na habang tumatagal ang EDSA, tila nawawala na pagkakaisa natin sa Diyos kay Kristo kasama ang kanyang Ina na si Maria na dapat sana ay pangunahan ng mga obispo at pari. Iyon ang diwa ng EDSA noon na hindi ko makita ngayon. Pansin din ba ninyo?
Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-24 ng Pebrero 2025
Mula sa Pinterest.
Kay ganda ng serye ng ating mga unang pagbasa sa Banal na Misa ngayong huling linggo bago magsimula ang Kuwaresma sa Miyerkules ng Abo ika-lima ng Marso 2025.
Napapanahon ang mga pagbasang ito mula sa Aklat ng Ecclesiastico ngayong binubura sa kamalayan natin ang mahalagang yugto ng ating kasaysayan, ang EDSA Revolution ng 1986.
Tamang-tama din ang mga naturang pagbasa sa gitna ng mga balita ng mga pagmamalabis ng maraming nasa kapangyarihan di lamang sa pamahalaan at lipunan kungdi pati na rin ng mga pari at obispo natin sa simbahan. Kung sa bagay, matagal nang usapin mga iyan sa simbahan na palaging hinahayaan nating mga Pilipino dahil na rin sa kawalan natin ng kamalayan sa pagkakaiba-iba ng marunong sa matalino at ng mabuti sa mabait na siyang paksang ibig kong talakayin ngayong bisperas ng EDSA People Power Revolution.
Tingnan muna natin ang karunungan at katalinuhan.
Larawan kuha ni Lauren DeCicca/Getty Images sa Laoag City, 08 Mayo 2022.
Ang karunungan (wisdom) ay tanda ng kabanalan dahil ito ay pagtulad sa Diyos na siyang Karunungan mismo. Ang maging marunong (to be wise) ay hindi lamang malaman ang maraming bagay-bagay sa mundo at buhay kungdi makita at mabatid pagkakaugnay-ugnay ng mga ito. Pag-ibig at pagmamahal ang hantungan palagi ng karunungan at kabutihan.
Ang maging marunong ay magkaroon ng mahusay at matalas na isipan na pinanday ng puso at kaloobang nakahilig sa Banal na Kalooban ng Diyos. Dinadalisay ng buhay pananalangin, nakikita ng karunungan ang kabuuan ng lahat ng mga bagay-bagay sa liwanag ni Kristo. Buo at ganap ang karunungan dahil mula ito sa Diyos, nagtitiwala sa Diyos at nakabatay sa Diyos ang lahat ng pagsusuri, pagtitimbang at pagpapasya sa lahat ng bagay.
Mula sa Panginoon ang lahat ng karunungan at iyon ay taglay niya magpakailanman. Sino ang makabibilang ng butil ng buhangin sa dagat, o ng patak ng ulan, o ng mga araw sa panahong walang pasimula at katapusan? Sino ang makasusukat sa taas ng langit o lawak ng lupa? Sino ang makaaarok sa kalaliman ng dagat at sino ang makasasaliksik sa Karunungan? (Sirac 1:1-3).
Sa kabilang dako naman, ang matalino ay pagkakaroon ng matalas na isipan. Magandang katangian ito ngunit hindi ito pinaka-mahalaga dahil sa ating sariling karananasan at kasaysayan, kay daming matatalinong Pilipino pero bakit ganito pa rin ang bayan natin?
Sa pamahalaan maging sa Simbahan, palaging ipinangangalandakan katalinuhan ng mga upisyal at nanunungkulan. Kaya nga sa sikat na sitcom na Bubble Gang, mayroong karakter doon na kung tawagi’y Tata Lino na puro katatawanan ang mapapakinggan.
At sa sawimpalad nating mga Pilipino, mas pinapaboran natin, mas hinahangaan palagi mga matatalino kesa marurunong. Bilib na bilib tayo sa mga tao na maraming tinapos na degree sa mga pamantasan dito sa bansa at ibayong dagat. Isa iyan sa malaking problema sa Simbahan: maraming pari at obispo ang matatalino ngunit walang puso ni Kristo, puso ng Mabuting Pastol. Sa dami ng matatalinong Pilipino, bakit ganito pa rin ang ating bayan maging Simbahan?
Bulok. Kung hindi man ay nabubulok.
Dangan kasi, mga matatalino matalas lang ang isipan ngunit walang puso o pitak man lamang doon para sa kapwa at sa Diyos kaya madalas, ginagamit kanilang katalinuhan sa kabuktutan at sariling mga interes at pangangailangan.
Kay ganda ng talinghagang gamit natin diyan – lumaki ang ulo. Yumabang at naging palalo sa sobrang katalinuhan, walang ibang pinakikinggan kungdi sarili lamang. Naku, lalo na iyan sa mga pari at obispo ng Simbahan!
Ang katawa-tawa sa malalaking ulo iyan ng maraming namumuno saan man, sa hindi maipaliwanag na kadahilanan, maraming matatalino puno ng kabag sa tiyan at hindi kataka-taka, walang ibang nagagawa sila kungdi umutot ng umutot. Kaya mabaho at mabantot sa maraming anomalya at kalabisan itong ating bayan maging Simbahan! Hindi ba?
Larawan ni Roger Buendia/Presidential Museum and Library via esquiremag.ph.
Noon pa man, sinasabi ko nang palagi magkaiba ang kabaitan at kabutihan. Madalas ang taong mabait nating tinuturing ay pleaser sa Inggles. Utu-uto, lahat puwede, lahat pinapayagan para walang kaguluhan pero ang katotohanan, lalo lamang gumugulo mga sitwasyon kapag kabaitan ang pinairal.
Alam na alam ito ng maraming mag-aaral na gusto nila mabait na guro na lahat ay puwede. Ganun din mga tao sa pari at obispong mabait. Lahat puwede para walang gulo. Akala nila…
Pero, mayroon bang natututunan sa mga maestra o maestro na mabait? Wala. Aminin natin mas marami tayong natutunan sa mga guro pati magulang at boss at pari na istrikto o mahigpit.
Ganoon ang mabuting tao (good person) – maliwanag sa kanya ang tama at mali. Hindi puwedeng payagan o pagbigyan ang mali. Mayroong diwa ng pananagutan palagi ang mga mabubuting tao na kadalasan ay istrikto rin naman. Sa mabuting tao, basta tama at kabutihan, hindi pagtatalunan o pag-aawayan samantalang mga mababait, lahat pinapayagan.
Ang mabuting tao, hindi niya iniisip ang sarili niyang kapakanan at kaluguran bagkus kabutihan ng karamahan at ng iba pang tao kesa kanyang sarili. Yung mababait, sarili lang nila iniisip. Kaya pinapayagan ang lahat ay upang magkaroon ng mga kaibigan at mga mangungutangan ng loob sa kanila. Popularity-oriented kadalasan mga matatalino at mababait.
Kaya naman, mapapansin natin na magkasama palagi ang karunungan at kabutihan at ang katalinuhan at kabaitan. Ang marunong ay tiyak na mabuti sapagkat higit sa kaalaman ang kanyang nilalayon ay kabutihan at kapakanan ng karamihan. Iyong mabait madalas ay matalino kasi sa Inggles makikita natin ito ay tumutukoy sa sanity o pagiging matinong pag-iisip o sane. Kapag sinabing “nasiraan ng bait”, ibig sabihin, nasira na ang ulo o nabaliw katulad ng maraming mga henyo na sa sobrang talino na walang iniisip kungdi sarili lamang.
Larawan mula sa en.wikipedia.org.
Noon sa EDSA, nadama ko at naranasan karunungan at kabutihan nina Cardinal Sin, Pangulong Aquino, Hen. Ramos at ng maraming mga tao na dumagsa doon hindi upang makipag-away at makipagtalo kungdi makipagkasundo at umunawa. Napaka saklap kay bilis nabaligtad ang lahat. Napalitan ng mga baliw mga marurunong at ng mga sakim ang mga mabubuti.
Sana sa mga panahong ito na ating ginugunita ang makasaysayang EDSA People Power ng 1986, muling pag-isipan at pagnilayan nating mabuti ang ating pinahahalagahan at pinaninindigan. Para sa Diyos, para sa Inang Bayan.
*Tunghayan mga dati nating nalathala sa paksang pagkakaiba ng kabutihan at kabaitan.
Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-14 ng Pebrero 2025
Larawan kuha ng may-akda, Tagaytay, 17 Enero 2025.
Pansamantalang titigil sa mga kinikilig pag-inog nitong daigdig sa araw na ito ng mga pusong umiibig; tiyak bibigay din ano mang hinhin at yumi ng sinomang dilag kapag nakatanggap ng bulaklak kanino man magbuhat.
Ngunit ang masaklap tuwing katorse ng Pebrero ang maraming pag-ibig katulad na lamang ng petsang dumaraan, wala nang katapatan at kadalisayan mga magkasintahan pag-ibig dinurumihan isa't isa'y sinasaktan at dinudungisan.
Pagmasdan ating kapanahunan pilit binibigyang katuwiran kasalanan at kasamaan matutunghayan saanman mga larawan ng kataksilan wala nang kahihiyan ipinangangalandakan mga kapalaluan sa gitna ng kapangahasang magmaang-maangan na wala silang kalaswaan.
Alalahanin
at balikan tagpo sa
halamanan
nang magkasala
una nating mga magulang
sila'y nagulantang
sa kanilang kahubaran
nabuksan murang malay
at kaisipan
nang kainin bawal na bunga
ng puno ng kaalaman
ng mabuti at masama;
mabuti pa sila noon
nahiya at nagtago
habang ngayon
namamayagpag
sa yabang at kapalaluan
ang karamihan
kanya-kanyang rason
maraming palusot
puro baluktot
at paninindigan
2day
2morrow
4ever
nakalimutang
pag-ibig
ay panig
sa katotohanan
hindi kasinungalingan;
ang tunay na pag-ibig
hatid ay kaayusan
hindi kaguluhan,
kapayapaan at kapanatagan
hindi takot
at kahihiyan
ang diwa
nitong Valentine's.
Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-7 ng Nobyembre 2024
First time ko sa Dumaguete City.
Kabilin-bilinan ng mommy ko noong bata pa ako na basta first time ko saan mang lugar, una kong pupuntahan ang simbahan.
Kaya kanina pagdatng dito sa Dumaguete, una kong hinanap ang simbahan kahit ako ay nagugutom na. Nakakatuwa may kasabay din kaming mga panauhin at iyon din ang pakay nila bagamat inuna ang sikmura bago bumaba ang sugar.
Pagdating doon sa Katedral ni Santa Catherine ng Alexandria, ito ang eksenang bumungad sa akin.
Noong bata pa ako, magkahalong takot at pagkamangha aking nadarama tuwing isasama ako ng aking lola sa Quiapo at makakita ng maraming ganito magdasal – lumalakad ng paluhod.
Sa paglipas ng panahon, unti-unti nang nawala mga eksenang ito hanggang sa makakita ako muli kanina sa katedral ng Dumaguete.
Kay sarap pagmasdan at pagnilayan yaong mama na lumakad paluhod sa kanyang pagrorosaryo.
Sa panahong ito ng social media na lahat gusto siya ang bida, nawala na itong pagluhod na tanda ng pagpapakababa sa Diyos na higit na dakila sa lahat.
Ni hindi na rin nga alam ng karamihan ang pag-genuflect o pagluhod ng isang tuhod o “one-hod” kung aking tawagin bago pumasok ng upuan ng simbahan o “pew” tanda ng pag galang at pagkilala sa kasagraduhan ng lunan.
Ilang taon na nakakalipas pinuna ni Obispo Soc Villegas ang nawawalang gawi ng pagluhod ng mga tao; sa halip aniya, tayo ay nagiging “clap generation” – dinaraan ang lahat sa palakpakan. Sabi nga sa akin kamakailan ng isang kaibigan hindi raw niya maintindihan mga pari na magsasabi lang ng amen ay magpapalakpakan nang walang humpay mga tao. “I cannot”, eka niya.
Nanalangin ako ng ilang sandali sa katedral ng Dumaguete ng nakaluhod bago tumayo upang magtanghalian. Para na kasi akong nanghihina…
Hindi ba isang kabalintunaan kung pagninilayan, ang pagluhod ay tanda rin ng lakas ng katawan at tatag ng kalooban? Bakit nga ba tayo ngayon, sa dami ng mga gamot at pagkain, tila mahina pa rin, hindi na makaluhod para manalangin? Gaya nung mama na aking nakita, tila napakalakas pa rin niya at kayang-kaya pa ring lumakad paluhod.
O, iyon ding pagluhod niya ng madalas ang sa kanya nagpalakas?
Kasabay ko siya natapos sa pagdarasal. Hindi ko na siya kinunan ng larawan taglay kanyang aral ng kababaang-loob sa Diyos. At sa kapwa. Oras nang lumuhod. Amen.
Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-31 ng Oktubre 2024
Larawan kuha ni G. Jim Marpa, 2018.
“Say it with flowers” ang marahil isa na sa mga pinakamabisa at totoong pagpapahayag ng saloobin sa lahat ng pagkakataon. Wala ka na talagang sasabihin pa kapag ikaw ay nagbigay ng bulaklak kanino man. Ano man ang okasyon. Buhay man. O patay na.
Mababango at makukulay na bulaklak. Mas maganda at mas mahal, pinakamabuti lalo’t higit kung ibibigay sa sinisinta upang mabatid nilalaman ng dibdib ng isang mangingibig.
Larawan kuha ng may-akda sa Benguet, 12 Hulyo 2023.
Sa buong daigdig, nag-iisang wika at salita ang mga bulaklak na ginagamit upang ihatid ang tuwa at kagalakan sa sino man nagdiriwang ng buhay at tagumpay, maging ng kagalingan at lakas sa may tinitiis na sakit at hilahil. Sari-saring kulay, hugis at anyo, iisa ang pinangungusap ng bulaklak sa lahat ng pagkakataon, buhay at kagalakan at kaisahan ng magkakaibigan at magkasintahan, mag-asawa at mag-anak, magkaano-ano man.
Marahil kasunod nating mga tao, ang mga bulaklak na ang pinakamagagandang nilikha ng Diyos upang ipadama at ilarawan sa atin Kanya at maging atin ding katapatan at kadalisayan ng loobin at hangarin. Alalahanin paalala ni Jesus sa atin, “Isipin ninyo kung paano sumisibol ang mga bulaklak sa parang…maging si Solomon ay hindi nakapagsuot ng kasingganda ng isa sa mga bulaklak na ito, bagamat napakariringal ang mga damit niya” (Mt. 6:28, 29).
Larawan kuha ng may-akda sa Benguet, 12 Hulyo 2023.
Kapag ako ay nagkakasal, palagi kong ipinaaalala sa magsing-ibig ang kahulugan ng maraming gayak na bulaklak sa dambana ng simbahan na nagpapahiwatig ng larawan ng Paraiso.
Alalaong baga, bawat Sakramento ng Kasal ay “marriage made in heaven” – malayang ginawa at pinagtibay ng magsing-ibig sa harap ng Diyos at ng Kanyang Bayan sa loob ng simbahan. Kaya wika ko sa kanila, ipagpatuloy ang pagbibigay ng bulaklak sa maybahay kahit hindi anibersaryo, lalo na kapag mayroon silang “lover’s quarrel” bilang tanda ng “ceasefire”.
Kaya naman maski sa kamatayan, mayroon pa ring mga bulaklak na ibinibigay tanda hindi lamang ng pagmamahal kungdi ng pag-asa na harinawa, makapiling na ng yumao ang Diyos at Kanyang mga Banal sa langit. Gayon din naman, dapat katakutan ng sino mang buhay pa ang padalhan ng korona ng patay o bulaklak sa patay dahil babala ito ng masamang balak laban sa kanyang buhay.
Lamay ni Mommy noong Mayo 7, 2024; paborito niya ang kulay pink at bulaklak na carnation.
Dagdag kaalaman ukol sa mga bulaklak sa patay: isang dahilan kaya pinupuno ng maraming mababangong bulaklak ang pinaglalamayan ng patay ay upang matakpan masamang amoy ng yumao dahil noong unang panahon, wala pa namang maayos na sistema ng pag-eembalsamo maging ng mga gamot para ma-preserve ang labi ng yumao. Kapansin-pansin ngayon lalo sa social media kapag mayroong namamatay, ipinapahayag ng mga naulila na huwag nang magbigay o mag-alay ng mga bulaklak bagkus ay ibigay na lamang sa favorite charity ng yumao. Kundangan kasi ay malaking halaga ng pera ang magagarang bulaklak sa patay; kesa ipambili yamang malalanta rin naman, minamabuti ng mga naulila ng yumao na mag-donate na lamang sa favorite charity ng pumanaw nilang mahal sa buhay.
Marahil ay hindi ito matatanggap hindi lamang ng mga Pilipino kungdi ng karamihan ng tao sa buong mundo; higit pa ring napapahayag ang pakikiramay at pagmamahal sa namatay at mga naulila sa pamamagitan ng bulaklak dahil malalim na katotohanang taglay ng mga ito.
Larawan kuha ng may-akda, 2018.
Tuwing Sabado Santo noong nasa parokya pa ako, gustung-gusto ko palagi sa aming umagang panalangin (lauds) na ipinahahayag iyong tagpo ng paglilibing kay Hesus.
Sa pinagpakuan kay Jesus ay may isang halamanan, at dito’y may isang bagong libingang hindi pa napaglilibingan. Yamang noo’y araw ng Paghahanda ng mga Judio, at dahil sa malapit naman ang libingang ito, doon nila inilibing si Jesus (Juan 19:41-42).
Inilibing si Jesus sa may halamanan, garden sa Inggles. Nagpapahiwatig muli ng Paraiso, hindi ba.
Kay sarap namnamin ng tagpo ng Pasko ng Pagkabuhay ni Jesus doon sa “halamanan” na muli ay paalala sa atin ng “return to Paradise”, “return to Eden” ika nga. Kaya nang lapitan ni Jesus si Magdalena nang umiiyak dahil wala ang Panginoon sa libingan, napagkamalan niya si Jesus bilang hardinero.
Larawan kuha ng may-akda, halamanan sa St. Agnes Catholic Church, Jerusalem, Mayo 2017.
Noong Martes, sinabi ni Jesus sa ebanghelyo na ang paghahari ng Diyos ay “Katulad ng isang butil ng mustasa na itinamin ng isang tao sa kanyang halaman” (Lk.13:19).
Bawat isa sa atin ay halamanan ng Diyos, a garden of God. A paradise in ourselves.
Maraming pagkakataon pinababayaan natin ating mga sarili tulad ng halamanang hindi dinidilig ni nililinang. Kung minsan naman, hindi nating maintindihan sa kabila ng ating pangangalaga, tila walang nangyayari sa ating sarili, tulad ng halamanang walang tumubo o lumago, mamunga o mamulaklak sa kabila ng pagaasikaso?
Nguni’t maraming pagkakataon din naman na namumulaklak, nagbubunga tayo tulad ng halamanan dahil ang tunay na lumilinang sa atin ay ang Panginoong Diyos na mapagmahal!
Ilang araw pagkaraan ng Pasko nang kami’y magtanghalian ng barkada, 2023.
Noong Disyembre 2022, umuwi isa naming dating teacher at kaming magkakaibigan ay nagsama-sama para sa isa pang dati naming kasama sa ICSM-Malolos, si Teacher Ceh.
Umuwi siya mula Bahrain noong 2020 dahil sa cancer at sumailalim siya ng chemotherapy.
Dahil Pasko, niregaluhan ko siya ng orchid.
Enero 2023 namasyal kami sa Tagaytay at napakasaya namin noon. Gustung-gusto niyang pinupuntahan ang Caleruega tuwing umuuwi siya mula Bahrain kung saan siya nagturo matapos mag-resign sa aming diocesan school.
Ang akala namin ay papagaling na si Teacher Ceh at dadalas na aming pagkikitang magkakaibigan mula noong simula ng 2023. Pagkatapos ng huli niyang chemotherapy noong Setyembre, nabatid na mababagsik kanyang cancer cells at hindi nagtagal, pumanaw si Teacher Ceh noong ika-16 ng Oktubre 2023.
Larawan kuha ng may-akda, 16 Oktubre 2024.
Isang araw bago sumapit kanyang babang-luksa, ibinalita sa amin ng kanyang Ate na umuwi mula Amerika na buhay at namumulaklak ang bigay kong orchid kay Teacher Ceh. Dinala niya ito nang magmisa ako sa kanyang puntod kinabukasan para sa kanyang ibis luksa.
Laking tuwa namin sa gitna ng nakakikilabot na pagkamangha nang makita naming magkakaibigan ang regalo kong orchids kay Teacher Ceh.
Isa’t kalahating taon pagkaraan naming huling magsama-samang magkakaibigan, isang taon makalipas ng kanyang pagpanaw, buhay at namulaklak pa rin ang orchid kong bigay sa kanya na tila nangungusap na masayang-masaya, buhay na buhay si Teacher Ceh doon sa langit!
Sa aking silid; bigay lamang po iyang halaman na iyan at di ko alam pangalan.
Ako man ay nagtataka. Kung kailan wala na aking Mommy, saka ako nakakabuhay ng mga halaman. Green thumb kasi si Mommy.
Kahit maliit lamang aming lupain, sagana siya sa pananim mula sa mga rosas at orchids, cactus at mga mayana, mga sari-saring halaman sa paso maging papaya, atis, langka, pati kamote at sili sa gilid ng bahay namin ay mayroon siya.
Ito yung flower vase ng mga napatay kong waterplant sa dati kong assignment; ayaw ko sanang dalhin sa paglipat dito sa Valenzuela pero awa ng Diyos, buhay pa halaman mula 2021.
Nakakatawa, ako hindi makabuhay ng halaman. Muntik pa akong bumagsak ng first year high school sa gardening kasi hindi ako makabuhay ng ano mang panananim maliban sa kamote. Sabi ni Mommy sa akin noon, kapag iyong kamote hindi ko pa nabuhay, ako ang talagang kamote!
Nang magkaroon ako ng sariling parokya noong 2011, nakakadalaw pa siya at simba sa amin noon tuwing Linggo. Ipinagyabang ko sa kanya mga alaga kong water plants sa kuwarto ngunit pagkaraan ng ilang buwan, namatay mga iyon. Sabi niya ulit sa akin, “ano ka ba naman anak, water plant na lang napapatay mo pa? Masyadong mainit iyong mga kamay,” aniya.
Hoya daw ito na nakuha ko noong aking personal retreat sa Sacred Heart Novaliches noong 2022; buhay pa rin hanggang ngayon sa aking banyo.
Isang bagay nakalimutan kong sabihin kay Mommy bago siya mamatay ay nakakabuhay na ako ng water plant sa kuwarto ko sa bago kong assignment sa Fatima Valenzuela.
Ako ay nagugulat sa sarili ko ngunit ngayon ko lamang napagnilayan nang makita ko ang orchids na regalo ko kay Teacher Ceh: apat na taon nang buhay aking mga water plant sa kwarto mula nang malipat ako dito noong 2021.
Hindi ko rin alam pangalan ng halamang ito na bigay sa akin pero nakapagpatubo na ako ng isa pa niyang sanga nasa aking office sa University; yung orchids bigay sa akin noong Abril, wala nang bulaklak pero buhayn pa rin. Himala!
Parang sinasabi sa akin ng mga alagang kong water plant na marahil, buhay na buhay at tuwang tuwa na rin si Mommy at nakabuhay ako ng halaman.
Kasi sabi niya kasi sa aking noong maliit pa ako, dapat daw marunong akong mag-alaga ng halaman at hayop dahil tanda raw iyon na makakabuhay na rin ako ng tao.
Siguro nga. Kaya ko nang mabuhay maski wala na siya, paalala marahil nitong aking mga halaman. Flowers for you, kaibigan.
Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-30 ng Agosto 2024
Larawan mula sa Facebook, 29 Agosto 2024.
Tayong mga Pinoy
hindi mauunahan sa katatawanan
mga biru-biruang makatotohanan
sadya namang makahulugan
sumasalamin sa kasalukuyang
kabulukang umiiral
sakit na kumakalat
lumalason sa lipunan.
Pagmamaang-maangan
ng matataas nating upisyal
sa kanilang mga kasinungalingan
kapalaluang pilit pinagtatakpan
sa kahuli-hulihan kanila ring bibitiwan
sa pananalitang akala'y maanghang
kanilang unang matitikman pain sa simang
silang sumasakmal hanggang masakal;
nguni't kakaibang tunay si Inday
hindi nga siya isda, walang hasang
kungdi pusit hatid ay pusikit na kadiliman
tintang itim ikinakalat
upang kalaban ay marumihan
di alintana kanyang kasamaan
di kayang pagtakpan.
Sa pagtatapos nitong buwan ng wika English pa more asar pa more kanyang binitiwan hanggang maging pambansang katatawanan nang siya ay mag-slang "shiminet" na tanging kahuluga'y "she-may-not-like-my-answer" lamang ngayon sana kanyang malaman hindi rin namin gusto kanyang answer mga pangangatuwiran sana'y manahimik na lang at maghintay sa halalan.
Bago man pandinig ang "shiminet" matagal na nating ginagamit upang pagtakpan katotohanan; mag-isip, laging tandaan kasinungalingan at kasamaan ay iisang "puwersa ng kadiliman" at "puwersa rin ng karahasan" ng magkakaibigang hangal!
Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-22 ng Agosto 2024
Larawan kuha ng may-akda, Sacred heart Novitiate, Novaliches, QC, 20 Marso 2024.
Halina't magpahingalay hindi lamang upang mapawi pagod at hirap kungdi sarili ay mabawi sa kawalang kabuluhan at mga kaguluhan, pagkawindang mapigilan kaayusan ng buhay ay mabalikan; limang tanong sana makatulong upang landas ng makatuturang buhay ating masundan:
Larawan kuha ng may-akda sa Alfonso, Cavite, Abril 2024.
"Nasaan ka?"
Kay gandang balikan nang ang Diyos ay unang mangusap sa tao, ito ang kanyang tanong sa lalaking nagkasala at nagtago, "nasaan ka?" Nang maganap unang krimen, Diyos ay nagtanong din kay Cain, "nasaan kapatid mong si Abel?"
"Nasaan" lagi nating tanong lalo na't sarili ang nawawala tumutukoy di lamang sa lunan kungdi sa kalagayan at katayuan ng sarili madalas ay sablay at mabuway; magpahingalay upang tumatag at maging matiwasay.
Larawan kuha ng may-akda sa Camp John Hay, Baguio City, 12 Hulyo 2023.
Susunod na dalawang tanong ay magkadugtong: "Saan ka pupunta?" at "Paano ka makakarating doon?"
Walang mararating at kahihinatnan sino mang hindi alam kanyang pupuntahan maski na moon na tinitingala hindi matingnan, magroadtrip broom broom man lamang! Muling mangarap libre at masarap higit sa lahat magkaroon ng layon na inaasam-asam!
Larawan kuha ni Bb. Ria De Vera sa Banff, Alberta, Canada, 07 Agosto 2024.
Nasaan ka? Saan ka pupunta? Paano ka makakarating doon? Ang mga unang tatlong tanong sa ating pamamahingalay nitong paglalakbay ng buhay; ika-apat na tanong naman dapat nating pagnilayan ay "Ano aking dadalhin sa paglalakbay?"
Marahil pinakamahalagang dalhin ang ating sarili hindi mga gamit o kasangkapan dahil kaalinsabay ng mga dalahin ay ating mga iiwanan din; huwag nang magkalat ng gamit bagkus iwanan ay bakas ng mabuting katauhan pagmamalasakit sa iba pang naglalakbay sa landas nitong buhay!
Larawan kuha ng may-akda, St. Scholastica Spiritual Center, Tagaytay, 21 Agosto 2024.
Ngayo'y dumako tayo sa huling tanong nitong pagpapahingalay upang mabawi ating sarii di lamang pagod ay mapawi: "Sino iyong kasama sa paglalakbay sa buhay?"
Ito marahil pinakamahirap sagutin maski harapin dahil problema natin hindi naman mga nabigong pangarap at adhikain kungdi nasira at nawasak nating mga ugnayan bilang pamilya at magkakaibigan; may kasabihan mga African, kung ibig mong maglakbay ng mabilis, lumakad kang mag-isa ngunit kung ibig mong malayo marating, magsama ka ng kasabay sa paglalakbay.
Dito ating makikita diwa at buod ng tunay na pagpapahingalay o pagpapahinga: mula sa salitang "hinga" ang magpahinga ay mahingahan ng iba, mapuno ng iba; mauubos tayo parang upos sa dami ng ibig nating maabot at marating, huwag mag-atubiling tumigil, mamahinga, magpahingalay sa Panginoong Diyos na Siya nating buhay at kaganapan na tiyak din nating hahantungan sa walang hanggang pahingalay. Hayaang Siya sa ating umalalay at pumuno ng hininga ng buhay!
lordmychef.com 