Kapatiran at sinodo sa lipatan

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-29 ng Mayo 2025
Larawan kuha ng may-akda, St. Scholantica Retreat House, Tagaytay City, Agosto 2024.

Ito ay pagsang-ayon sa ginawang pagninilay kamakalawa ni P. Ritz Darwin Resuello ukol sa nalalapit naming lipatan ng mga pari. Malaman ang kanyang mga sinulat. At nakatutuwa ang kanyang pamagat na mayroong halong salya at padyak: GUMUGULONG LANG BA ANG ROLETA? ISANG PAGNINILAY SA NALALAPIT NA LIPATAN.

At iyon nga ang punto de vista nitong ating pagninilay din: gumugulong lang ba ang roleta sa lipatan ng mga pari?

Nakakatawa. Kasi totoo lalo nitong mga lumipas na panahon. Kung minsan nga parang hindi lang roleta kungdi tila bolang kristal na rin ang ginagamit sa lipatan.

Larawan kuha ng may akda noong Misa ng Krisma, 2025.

Hindi natin kinukuwestiyon ang pagpapasiya ng Obispo na siyang may final say ngunit gaya ng nilahad ni P. Ritz, napakinggan ba ng “may pag-galang at pag-unawa ang tunay na pangangailangang pastoral” ng parokya?

a. Pakikinig nang may paggalang at pag-unawa sa tunay na pangangailangang pastoral ng parokya: Mahalaga pong lumikha ng malugod na kapaligiran para sa lahat ng boses, lalo na sa mga direktang naapektuhan ng lipatan na ito – ang mga pari, at higit sa lahat, ang mga parokyano. Ang mga hinaing, ang mga natatanging katangian ng isang komunidad, at ang kanilang kasalukuyang pastoral na sitwasyon ay lubhang mahalaga. Ang espirituwal na kapakanan ay manatili nawang pangunahing priyoridad. Gaya ng idiniin ni Papa Francisco, ang diyalogong ito ay hindi lamang tungkol sa pagdinig kundi tungkol sa pagpapatibay ng isang tunay na pagpapalitan ng mga ideya kung saan tayo ay natututo nang sama-sama at kung saan ang bawat atas ay malinaw na tumutugon sa kung ano ang tunay na kinakailangan sa parokya (P. Ritz, aka Heinrich Atmung sa FB post, 27 mayo 2025, 8:30 ng umaga).

Noong ako ay nasa ICSB Malolos, dumating ang ilang panauhin namin na mga lingkod layko ng parokya sa UP-Diliman na pawang mga propesor sa naturang pamantasan.

Hindi tungkol sa agham at edukasyon aming naging paksa sa hapunan kungdi ang kanilang tanong: paano ba kami tinuturing at tinitingnan ng mga pari sa pagbibigay ng aming mga pastol?

Pakiramdam nila kasi na tila hindi tiningnang mabuti kanilang katayuan sa buhay bilang mananampalataya nang bigyan ng pastol na palaging naroon sa mga rally kesa nasa parokya. Bagama’t anila maraming nagrarally sa UP, hindi nila kailangan ng isa pang ralliyistang pari kungdi isang nananatili doon upang kanilang masangguni sa maraming bagay sa buhay nila ng pagtuturo at pakikisalamuha sa mga mag-aaral na mayroong natatanging pangangailangang espiritwal.

Nadarama nga ba naming mga pari ang pintig ng mga tao sa parokya? Hindi tuloy nila maiwasang magtanong bakit tila sila ginagawang “tapunan” sila ng mga paring may problema.

Iba na ang mga tao ngayon. Mulat at handang makipag-usap at suriin hindi lang mga homilya kungdi mga desisyon ng kanilang pari. They deserve nothing less, ika nga dahil nga naman sa tagal ng pag-aaral at paghubog ng mga pari bago maordenahan, pagkatapos ay puro pagpalakpak at telenovela lang kuwento sa Misa? Hinubog ang mga pari upang maging mahuhusay at masisipag sa paglilingkod kaya kawalan ng katarungan na ipapasan sa mga tao lalo na kung ituring silang maliit na parokya na puwede nang pagtiyagaan mga pari na may problema sa iba’t-ibang aspekto tulad ng pananalapi, pag-uugali, at seksuwalidad.

Kuha ng may-akda, Sacred Heart Novitiate, Novaliches, QC, 20 Marso 2025.

Nasaan ang diwa ng sinodo o sama-samang paglalakbay kung saan ay nakikinig ang lahat ng panig lalo’t higit ang mga nag-aasign ng pari? Maraming parokya nasisira dahil hindi isinaalang-alang kapakanan ng mga mananampalataya kasi nga naman yung mahusay nilang kura pinalitan ng tamad at walang pakialam o makasarili. Lahat ng pagsisikap ng naunang pari ay pilit binubura at winawasak ng sumunod na kapalit dahil sarili ang inuuna at hindi ang mga kawan. At mayroong pari na hindi maka-move on, hindi maiwanan dating parokya dahil pakiwari sa sarili ay Mesiyas!

Problema ito sa buong Simbahan maski sa ibang bansa dahil marahil sa isang pinag-uugatan: ang pagturing sa mga parokya bilang maliit o malaki, mayaman o mahirap. Hindi totoong may pangit na parokya; nasa uri ng pari iyon. Mayroong mga munting pamayanan na napapayabong ng ibang pari na tingin ng iba ay imposible.

Panahon na upang alisin sa talasalitaan ng mga pari ang label na maliit at malaki o mahirap at mayamang parokya dahil bawat pamayanan ay katipunan ng mga alagad ni Kristo. Higit sa lahat, bawat parokya ay pinanahanan ng Espiritu Santo bilang Katawan ni Kristo na dapat palaging pahalagahan ano man ang katayuan. Kung tutuusin batay sa turo ng Panginoong Jesus, iyon ngang hirap na parokya at tila pinagtampuhan ng panahon ang dapat bigyang halaga ng mga pari gaya ng mga nasa kabundukan at liblib na pook. Hindi ko malilimutan ang salita noon sa amin sa seminaryo ng dating naming Obispo na Arsobispo Emerito ng Naga, ang Lubhang kagalang-galang Rolando Tria-Tirona, “those who have less in life should have more of God.”

Ito ang sinasaad ng katagang sinodo, ang katagang palasak na ngayon ngunit hindi pa rin maramdaman dahil wala namang nakikinig at nagbibigay halaga sa bawat isa.

Kuha ng may-akda, Sacred Heart Novitiate, Novaliches, QC, 20 Marso 2025.

Usiginga… kailan nanaig kalooban ng mga kawan kesa sa kura? O ng karamihan ng mga pari kesa sa Obispo at iilan niyang upisyal?

Totoong walang demokrasya sa Simbahan sa larangan ng chain of command dahil ito ay isang hierarchy, na mayroong hanay ng mga upisyal sa pamumuno ng Santo Papa katuwang mga Obispo na kinakatawan ng mga Kura sa bawat Parokya.

Subalit, hindi ito nangangahulugang diktadura ang Simbahan. Kung tutuusin nga ay sa Simbahan dapat matagpuan ang tunay na diwa ng kalayaan na kung saan ay masinsinang tinatalakay ng lahat ang higit na makabubuti sa karamihan batay sa kalooban ng Diyos. Ito ang dahilan kaya nagpatawag ng sinodo ang yumaong Santo Papa Francisco.

Dito makikita din natin ang isang malinaw na problema ng Simbahan na hindi namin matanggap – na kaming mga pari mismo ang problema ng Simbahan. At sa Simbahan. Ngunit saka na natin iyan pag-usapan at balikan ang pagninilay ni P. Ritz na ating pinagtitibay. Wika niya muli sa kanyang FB post noong Mayo 27:

b. Pagyakap sa maagap na pastoral na karunungan: Mahalaga pong isaalang-alang kung paano nakatutulong ang bawat “assignment” sa paglago ng isang pari sa ministeryo at nagpapayaman ng kaniyang mga karanasan, laging naghahanap ng balanse sa pagitan ng mga pangangailangan ng mga parokya at ng paglago ng indibidwal na mga pari.

Mula sa cbcpnews.com.

Matalik na kalakip ng diwa ng sinodo ang kapatiran ng mga pari. Ngunit kapansin-pansin tuwing lipatan ang problema ng aming mga tampuhan at mga reklamo sa assignment. Totoo namang mayroong mga pari na namimili at mareklamo sa assignment ngunit hindi sila ang problema sa lahat ng pagkakataon tuwing may lipatan.

Ang problema ay ang sistema at patakaran – o kawalan ng mga ito.

Masakit sabihin ngunit aking pangangahasan sa pagkakataong ito na sa dalawamput-pitong taon ko sa pagiging pari, mas maayos ang lipatan at mga assignment noon kesa ngayon. Problema na rin naman noon din ngunit mas malala ngayon ang pananaw ng hindi pagiging patas o unfair sa pagpili ng mga assignment.

Hindi matatapos ang mga reklamo at hinaing sa bawat lipatan hanggat hindi naiibsan ang pananaw na ito. Hindi po salapi ang problema ng mga pari. Hindi rin naman babae o mga pogi. Ito palagi ang problema at daing natin – ang hindi patas sa maraming aspekto at pagkakataon.

Dito pumapasok ang maruming kahulugan ng “politika” sa Simbahan tulad ng barkadahan at favoritism. Mayroong napaparusahan, mayroong pinalalampas. Mayroong pinag-iinitan at mayroong kinukunsinti. Ang malungkot, mayroong mga pinangingilagan kaya pinagbibigyan lahat ng kagustuhan. Bato-bato sa langit, tamaan sapul!

Gayon pa man, on a positive note, dito makikita ang mabuti at malalim na kapatiran ng mga pari kung saan mayroong ilang maninindigan upang kausapin ang lahat kung kinakailangan alang-alang sa ilang bagay na nakakaligtaan o ayaw tingnan ng ilan sa mga kapatid naming naka-kahon na hindi makaahon sa kabila ng kanilang pag-amin at pag-ako ng kanilang pagkakasala at pagkakamali. Problema ng stigma.

Tanging hiling lang naman ng mga pari ay kausapin sila upang mapakinggan kanilang kalagayan at kalooban sa pagbibigay ng assignment. Ito yung pinupunto ni P. Ritz sa kanyang pitak. Sadya bang nasuring mabuti ang lahat ng paraan upang mapalago ang sino mang pari sa kanyang destino? Wala namang pari na likas na masuwayin kungdi ang ibig rin ay sariling ikapapanuto. Sa kabutihang-palad, mas marami pa rin ang mga paring masunurin at nagpapahalaga ng pangako ng obedience kaya sana ay naroon palagi ang fairness.

Hindi mawawala mga inggitan at siraan sa lipatan ngunit huwag mawawala ang “sense of fairness” dahil dito nakasalalay mabuting samahan at ugnayan. Susunod at susunod pa rin mga pari sa lipatan alang-alang sa obedience at faith in God ngunit palaging uusok ang isyu ng lipatan parang isang takore ng kumukulong tubig. Pakinggan natin ang sipol ng kumukulong tubig sa takore, yung tinatawag sa Inggles na tempest in teapot. Diyan pumapasok ang ikatlong punto ni P. Ritz:

c. Pagpapatibay ng malinaw at mapagmalasakit na komunikasyon: Kung posible po, ang pagbibigay ng napapanahon at “transparent” na impormasyon tungkol sa lipatan ay maaaring makapagpapagaan ng mga alalahanin at makapagpadali ng mas maayos na pagsasaayos para sa lahat – ang mga pari, kawani ng parokya, at ang mga mananampalataya. Ang isang maikli ngunit napag-isipang paliwanag ay maaaring lubos na makapagpatibay ng tiwala sa loob ng ating pamilya sa diyosesis.

Mula sa vaticannews.va.

Ang Simbahan ay komunikasyon. Kaya naman sa mga dokumento nito lalo mula nang Vatican II, sinasaad na sa Simbahan dapat masaksihan ang pinakamainam at pinakamataas na antas ng pagtatalastasan.

Ngunit taliwas palagi. Maraming pagkakataon sa mga pari kulang ang komunikasyon. Ni walang formal communication sa mga lipatan. Mayroong mga pari na atat nang lumipat na akala mo ay makikipagpalit lang ng tsinelas! Juice colored…! Kaluluwa ang pinag-uusapan habang ang antas ng aming usapan ay parang paglipat lang ng bahay kung saan ang pananaw ng ilan ay mag-impake lang ng mga gamit at damit. Kapirasong text o sulat hindi pa magawa kung hindi kayang tawagan o personal na kausapin sa mga balakin.

Kaya nga babalik tayo sa tanong ng mga tao: ano nga ba turing natin sa kanila tuwing maglilipatan kasi ang sagot dito ay siyang sagot sa tanong ano nga ba turingan naming mga pari sa isa’t isa? Hangga’t walang maayos na sagot sa mga katanungang ito, mananatili ang pananaw at paghahalintulad sa roleta na gamit sa perya ang lipatan. O bolang kristal ng mga manghuhula.

Sa diwa ng sinodo at kapatiran bilang sama-samang naglalakabay na Simbahan, patuloy tayong manalangin para sa mga pastol at kawan. At huwag din mag atubiling makilahok sa mga talakayan at usapan na ang tanging mithiin ay hanapin at sundin ang kalooban ng Diyos upang higit Siyang mapaglingkuran at masalamin dito sa lupang ibabaw. Salamuch po.

Larawan kuha ng may-akda, Chapel of the Angel of Peace, Our Lady of Fatima University, Valenzuela City, Marso 2025.

If You Don’t Know Me By Now (1989) cover by Simply Red

Lord My Chef Sunday Music, Fr. Nicanor F. Lalog II, 11 May 2025
Photo by author, Hidden Valley Spring Resort, Calauan, Laguna, February 2025.

It is the Good Shepherd Sunday and also the eve of local elections in our country. Clearly God is speaking to us today of the need to vote wisely by choosing candidates who can be like good shepherds who will lead our nation to greener pastures.

What a tragedy that despite our being a predominantly Christian nation not only in Asia but in the whole world, we have continued to lag in growth and development because we have consistently put into office corrupt and inept officials.

That is why this Sunday we have chosen Simply Red’s 1989 cover of Harold Melvin & the Blue Notes’ original hit in 1972, If You Don’t Know Me by Now. It is a love song of a man’s lament of how his beloved has failed to “know” him so well that they quarrel so often.

Sing the song everybody, c'mon
If you don't know me by now (Moldova!)
You will never never never know me, ooh

Now all the things that we've been through
You should understand me like I understand you
Now girl I know the difference between right and wrong
I ain't gonna do nothing to upset our happy home

Oh, don't get so excited
When I come home a little late at night
You know, we only act like children
When we argue, fuss and fight

Are we not like that in the Philippines? We cannot move forward as we keep on quarreling because we put the wrong people in government. We never think of the greater majority and of the future generations. Worst, we refuse to accept what we know! We know the candidate as corrupt and shallow yet many still vote for them. We know that the candidates are just popular as actors and actresses without any background at all in governance yet many still elect them into office doing nothing except to entertain.

In a deeper sense, it is in knowing that we are able to love most like Jesus Christ in today’s gospel when he declared “My sheep hear my voice. I know them, and they follow me. I give them eternal life, and they shall never perish” (Jn.10:27-28). For the Jews, knowing another person is more of the heart than of the mind; knowing another person is having a relationship not just being aware of one’s name and address.

Knowing and loving work hand in hand: only Jesus can love us immensely despite his knowing of our flaws and weaknesses and sins. Though it is difficult for us humans to imitate, the most we can do is first of all within ourselves to have that self-knowledge that leads us to accept who we really are to become a better person. Anyone who truly loves God and the country will always choose the best candidate for any office after an effort of knowing everything about them. To hear and follow the Good Shepherd means we choose the best, we reject the worst who are often the most sinful.

Candidates who truly love the country, on the other hand, will never pursue an office if they know in themselves they are not capable of the job ahead. It is something they must learn to accept despite their popularity or desire to be in any position.

Like what the song says, nobody’s perfect but if we work hard to know the other person including ourselves, things can get better for more understanding and acceptance. And love.

We all got our own funny moods
I've got mine, I'll bet you woman, you got yours too
You better trust in me, like I trust in you
As long as we'll be together, it should be so easy to do

Just get yourself together
Or we might as well say goodbye
What good is a love affair
When you can't see eye to eye? Oh
If you don't know me by now (if you don't know me, baby)
You will never, never, never know me (no you won't) ooh
No you won't, no you won't, no you won't
If you don't know me by now (twenty long years, we've been together)
You will never, never, never know me ooh (oh)
If you don't know me by now
You will never, never, never know me (no you won't) ooh

We love the original but we find Simply Red Mick Hucknall’s version so moving, especially the live one from Sydney Opera House in 2010. Enjoy.

From Youtube.com

*Please, know your candidates tomorrow and vote wisely. Together let us build a better tomorrow for all of us despite our flaws and weaknesses.

Ang Pasyon sa buhay-pananampalataya nating mga Pilipino

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-15 ng Abril 2025
Larawan kuha ng may-akda, taunang Pabasa ng Lunes Santo sa Parokya ng Pambansang Dambana ng Fatima, Valenzuela City, 14 Abril 2025.

Para sa mga tulad ko na promdi – laking probinsiya – ang mga Mahal na Araw ay pinababanal ng magdamagan at maghapong Pabasa ng Pasyon ng ating Panginoong Jesu-Kristo.

Sa katunayan, isa ito sa mga eksenang aking kinagisnan mula pagkabata kaya taun-taon, ako man ay bumabasa ng Pasyon lalo na noong buhay pa aking ina at kami man ay nagpapabasa sa aming bahay sa Bocaue, Bulacan. Tuwing ganitong panahon, hinahanap ng aking katawan ang pagbasa ng Pasyon kaya noong isang taon, dumayo ako sa dati kong parokya.

Larawan kuha ng may-akda, taunang Pabasa ng Lunes Santo sa Parokya ng Pambansang Dambana ng Fatima, Valenzuela City, 14 Abril 2025.

Anong laki at bagong kaalaman ang aking nabatid noon!

Ito palang mga salita ng ating unang Santo na si San Lorenzo Ruiz ay kanyang kinuha sa Pasyon!

Batay sa ating kaalaman, sinabi ni San Lorenzo noon sa harapan ng kanyang mga taga-usig sa Japan na “isang libong buhay man ang ibigay sa kanya, isang libong ulit niyang iaalay ang mga ito sa ating Panginoong Jesu-Kristo.”

Nguni’t, pagmasdan ninyo itong aking nabatid sa Pasyon:

Larawan kuha ng may-akda, Biyernes Santo, 2024.

Batay sa tradisyon, si Longinus na tinuturing dito sa Pasyon na Longino ang sundalong Romano na umulos ng sibat sa tagiliran ni Jesus habang nakabayubay doon sa krus; mula sa sugat na iyon dumaloy ang dugo at tubig sa Kanyang tagiliran na siyang bukal ng habag at awa ng Diyos sa sangkatauhan (fount of Divine Mercy).

Para sa akin, isang magandang katotohanan ang sinasaad ng bahaging ito ng Pasyon: maaring bukod sa bibliya at katesismo, bumabasa rin ng Pasyon noon at marahil katulad ng ilan hanggang ngayon, kabisado ito ni San Lorenzo Ruiz kayat nausal niya mga pananalitang iyon.

Dito rin nating makikita na sa kabila ng maraming kamalian at mga samo’t saring bagay na kailangang isaayos sa Pasyon, malaki rin ang papel nito sa paghubog sa ating pananampalatayang Kristiyano.

Larawan kuha ng may-akda, taunang Pabasa ng Lunes Santo sa Parokya ng Pambansang Dambana ng Fatima, Valenzuela City, 14 Abril 2025.

Maituturing ang Pasyon ay isa sa mga una at malalaking hakbang ng inculturation ng Kristiyanidad sa kalinangang Pilipino.

Nagsimula ang Pasyon sa tradisyon ng mga katekista na sinusugo ng mga pari noon sa malalayong lugar upang samahan sa pananalangin ang mga naghihingalo. Bahagi rin ito ng tinaguriang “pa-Jesus”, mga paulit-ulit na panalangin tulad ng litanya habang ipinagdarasal ang naghihingalo. Kaya ang tagpo ay mula sa pagpapakasakit at kamatayan o Pasyon ng Panginoon ang ginagamit. Humaba ito ng isang aklat dahil naman sa kadalasan inaabot ng magdamag o maghapon ang paghihingalo bago tuluyang malagot ang hininga.

Mahalagang alisin sa isipan ng karamihan na hindi talambuhay ni Jesus ang Pasyon. Hindi rin ito lahat mula sa mga tagpo sa Bibliya habang ang ilang mga kuwento ay halaw sa tradisyon. Una itong tinipon at pinagsama-sama bilang aklat ni G. Gaspar Aquino de Belen, isang makata na tagasalin buhat sa Rosario, Batangas noong 1703 na inaprubahan ng mga kinauukulan sa Simbahan nang sumunod na taon.

Larawan kuha ng may-akda, taunang Pabasa ng Lunes Santo sa Parokya ng Pambansang Dambana ng Fatima, Valenzuela City, 14 Abril 2025.

Hindi maikakaila na maraming Pilipino noon namulat sa Krstiyanidad dahil na rin sa Pasyon dahil na magiliw na pamamaraan nito ng paglalahad ng mga aral at kuwento ng pakanta. Kaya naman nang malaunan sa paglaganap nito, isinaayos na rin ito batay sa kautusan ng mga obispo at pari habang mayroong ilang sipi na mismong gawa ng pari.

Sa sawimpalad, hindi naisaayos maraming kamalian nitong Pasyon. Kinausap ko aking kaibigan at kaklase na bumabasa rin ng Pasyon, si P. Ed Rodriguez at narito dalawang halimbawa aniya na dapat ayusin sa Pasyon:

At sa Henesis na libro,
Nalalaman ay ganito:
Nang lalangin itong mundo
Nitong Diyos na totoo,
Kaarawan ng Domingo.

Paliwanag: ang sinasabi lamang po sa Henesis ay “dumating ang kinagabihan at sumunod ang umaga, ang unang araw”. Wala pa pong pangalan ang mga araw ng sanlinggo noong isulat ang Henesis.

Gayon din naman, maraming kamalian ang sinasaad sa Pasyon ukol sa Mahal na Birheng Maria na malayo sa katotohanan katulad nito ayon kay Fr. Ed:

Sa maganap ang totoo
At araw ay mahusto
ng ipanganak na ito,
Agad dinala sa templo
Si Mariang masaklolo.

Hindi naman po inaalay sa templo ang anak na babae ng mga Hudyo; ang panganay na lalaki lamang ang inihahandog sa templo katulad ni Jesus na ating ipinagdiriwang sa Candelaria o Pebrero dos.

Larawan kuha ng may-akda, taunang Pabasa ng Lunes Santo sa Parokya ng Pambansang Dambana ng Fatima, Valenzuela City, 14 Abril 2025; imahen ng Dolorosa, ang nahahapis na Birheng Maria.

Marami pang ibang dapat itama at isaayos sa Pasyon upang higit natin itong mapangalagaan at mapanatili sapagkat isa itong buhay na patunay ng ating maganda at Kristiyanong kalinangan.

Nakatutuwa na maraming parokya ang nagpapabasa na sa ngayon upang maituro at maipagpatuloy ito ng mga bagong henerasyon. Tama ang maraming diyosesis na mayroong mga alituntuning itinakda sa pagbasa o pag-awit ng Pasyon: hangga’t maari ay huwag itong gawing biro na kung saan inilalapat ang mga makabagong tono ng tugtugin lalo na yaong mabibilis at mahaharot. Dapat palaging isaalang-alang ang kasagraduhan nitong Pasyon na tumutukoy sa pagpapakasakit at pagkamatay ni Jesus.

Gayun din naman, nagtuturo ang Pasyon ng kaisahan ng pamilya at pamayanan kaya dapat ito ipagpatuloy at palaganapin. Maraming pamilya noon maging hanggang ngayon ang nagkakaisa na basahin ng buong mag-anak ang Pasyon bilang tradisyon at panata nila.

Sakali mang mayroong pampublikong pabasa, maaring paghatian ng mga pamilya ang gastos sa pagkain kaya sa maraming bayan at barrio, hinahati ang aklat ng Pasyon sa dalawang pamilya para hindi mabigat ang pagpapakain sa mga tao.

Larawan kuha ng may-akda, taunang Pabasa ng Lunes Santo sa Parokya ng Pambansang Dambana ng Fatima, Valenzuela City, 14 Abril 2025.

Gayon din naman, ang pagkain o handa sa pabasa ay tinatawag na caridad o charity – bukod sa pagpapakain sa mga bumabasa, naghahanda ang nagpapabasa upang pakainin din yaong mga maliliit nating kapatid na dukha at kapus-palad. Nakakalungkot lamang na mayroong mga tao ang inaabuso ang caridad sa pabasa na nilulusob ng mga tinaguriang “PG”.

Hindi pa kay gandang halimbawa ito ng pagbubuklod ng mga pamilya at angkan?

Higit sa lahat, nabubuklod ang pamayanan ng pabasa ng Pasyon dahil mayroong schedule ang mga pabasa. Hindi basta-basta maaring magpabasa sa isang nayon dahil sa bawat araw, isa lang ang pabasa na maaring ganapin para isa lamang ang pupuntahan. Kaya nga noong araw sa mga nayon kay gandang balikan itong kaisahang ito ng mga kababayan natin tuwing panahon ng mga Mahal na Araw.

Bukod tangi ang pamamaraan ng pabasa ng Pasyon dahil ito ay makata o patula na inaawit, nakakaaliw lalo na kung nakasaliw sa musika.

Larawan kuha ng may-akda, taunang Pabasa ng Lunes Santo sa Parokya ng Pambansang Dambana ng Fatima, Valenzuela City, 14 Abril 2025; imahen ng Ecce Homo, si Jesus nang iharap ni Pilato sa mga tao matapos ipahagupit.

Isang kakaibang paraan ng pagtuturo o pedagogy na magaan at madaling matutunan at higit sa lahat, kaagad nadarama.

Kung baga, mayroong kurot sa puso at kalooban kaya nanunuot ang mga turo at aral. Isipin na lamang natin paanong nakatulong itong Pasyon maging sa ating unang Santo na si San Lorenzo Ruiz na sa kanyang kamatayan ang mga namutawi sa kanyang mga labi ay buhat sa Pasyon.

Sa inyong pag-uwi sa inyong mga lalawigan ngayong Mahal na Araw, sikaping bumasa ng Pasyo upang maranasan ang lalim ng ating pananampalataya at kagandahan ng ating kalinangan.

Narito dalawang video ng aming pabasa kahapon, Lunes Santo dito sa Parokya ng Pambansang Dambana ng Fatima sa lungsod ng Valenzuela. Buhat sa bayan ng Malabon ang aming nakuhang musiko sa tumugtog mula ika-pito ng gabi hanggang ika-sampu ng gabi.

Ang “masamang balita” ng Jollibee sa Visita Iglesia

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-10 ng Abril 2025
Larawan kuha ng may-akda.

Noong isang taon ko pa ito ibig ilathala nang aking makita sa harapan ng aming simbahan, ang Pambansang Dambana ng Birhen ng Fatima dito sa Valenzuela ang karatula ng pambansang bubuyog ukol sa Visita Iglesia. Sa aking panlasa, hindi bagay, hindi match ang mix na ito. Hindi ito “mabuting balita” ayon sa Jollibee.

Ako man po ay maka-Jollibee. Paborito ko ang kanilang palabok, pangalawa lamang ang Chicken Joy at pangatlo ang Champ bagaman ayoko po ng pagkaing mayroong pinya kaya inaalis ko ito sa dambuhala nilang langhap-sarap na burger.

Subalit tuwing mga Mahal na Araw lalo na noong isang taon, ako ay nalulungkot sa Jollibee. Marahil pati ang langit at maaring lumuluha sa lungkot ang mga anghel tuwing nakikita si Jollibee masayang-masaya kung Biyernes Santo kasi masama sa panlasa ang kanilang kampanya sa Visita-Iglesia.

Hindi yata Katoliko si Jollibee tulad ng karamihan sa ating mga Pilipino bagamat mayroong ilan silang mga tinadahan na binasbasan at minimisahan ng obispo at mga pari tuwing pinasisinayangan at nagdiriwang ng anibersaryo.

Larawan mula sa Facebook.

Noong isang araw aking nakita ang post sa Facebook ng maraming taong-simbahan kasama ilang mga pari na pinupuri ang Jollibee sa kanilang advertisement ng Visita Iglesia sa mga simbahan sa buong kapuluan kasama na kanilang mga tindahan mayroong mapa ng simbahang maaring puntahan upang manalangin at mag-peregrinasyon (pilgrimage po) kasama na ang pinaka-malapit sa kainan ng Jollibee. Marami ang pumuri sa Jollibee sa naturang kampanya. Sabi ng isang uploader, “Kudos kay Jollibee ah.. very catholic.”

Sorry po. Hindi po yata tama ang inyong caption. Sa unang tingin, tila maganda pero kung susuriin natin, mali. Hindi po ito Catholic practice dahil ito ay salungat sa hiling sa atin ng Simbahan noon pa mang simula na magkaroon ng pagsasakripisyo tuwing panahon ng Kuwaresma at mga Mahal na Araw.

Sa katunayan, ang turo ng Simbahan ay mag-ayuno tuwing Miyerkules ng Abo at Biyernes Santo bilang pagninilay at pakikiisa sa pagpapakasakit at pagkamatay ni Jesu-Kristo doon sa krus mahigit dalawang libong taon na ang nakalipas. Totoo na hindi na mamatay si Jesus at hindi naman nating kailangang malungkot at malumbay sa mga panahong ito ngunit, paano tayo makapagninilay at dasal ng taos kung nasa isip natin ang pagsasaya ng pagkain ng masasarap tuwing Mahal na Araw o Biyernes Santo?

Ipagpaumanhin po ninyo lalo ng mga kaibigan ko sa Jollibee, malinaw na ang kanilang Visita-Iglesia campaign ay commercialization ng ating banal na tradisyon at gawaing Katoliko. Sa halip na makatulong ang Jollibee kasama na ang iba pang mga fastfood chain na mayroong Lenten special meals sa paggunita ng mga Mahal na Araw na maranasan man lamang nating mga Filipino muli ang tunay na diwa ng Paskuwa ng Panginoong Jesus, ito ay kanilang winawasak. Hindi nga po tayo dapat kumain bilang bahagi ng panawagang mag-ayuno o fasting tuwing Miyerkules ng Abo at Biyernes Santo. Ito ang hindi batid ng mga fastfood chain: tuwing sasapit ang Kuwaresma, palagi silang nag-aalok ng fish sandwich at iba pang pagkaing walang karne bilang bahagi ng fasting (edad 18-59) at abstinence.


Nasaan na ang panawagang mag-sakripisyo para sa mga banal na gawain ng Kuwaresma at mga Mahal na Araw tulad ng Visita Iglesia kung ang hahantungan ay Jollibee o mga fastfood?

Inuulit ko po na wala tayong layuning siraan ang Jollibee na naghatid ng maraming karangalan sa ating bayan lalo na sa larangan ng pagkain at negosyo kung saan ay inilampaso ng isang bubuyog ang dambuhalang McDonalds ng Amerika pati na sa ibang bahagi ng Asya. Sa larangang ito ng panahon ng Kuwaresma at mga Mahal na Araw, sa aking pananaw ay lumabis ang Jollibee sa kanilang gimik na Visita-Iglesia. Sa katunayan, mayroon ako nabasa sa ibang bahagi na tinatawag nila itong “Bee-sita Iglesia.” Wala po sa hulog at pokus ang kanilang kampanya na tila mayroong pagkapagano dahil malapit na itong maging idolatry. Hindi magtatagal, baka ang darasalin na ng mga bata ay “Jollibee to the Father and to the Son and the Holy Spirit…”

Ang pinakamasakit sa lahat ay makita ang mga fastfood chain tuwing Biyernes Santo na umaapaw sa mga tao – daig pa mga simbahan – na tila wala na yatang pagpapahalaga sa pagpapakasakit at pagkamatay ni Jesus para sa atin.

Batid ko po na pakaunti ng pakaunti ang mga mananampalataya na hindi na nag-aabstinensiya at ayuno tuwing Biyernes Santo. Magiging malala pa ito sa ganitong uri ng kampanya ng Jollibee tuwing Visita-Iglesia. HIndi ba sila maaring mangilin kung Biyernes Santo man lang? O, kahit mula alas-dose ng tanghali ng Biyernes Santo hanggang alas-singko ng hapon sa paglabas ng prusisyon? Hintayin man lamang sana ng mga fastfood chain at restaurant na “malibing” ang Panginoon bago sila magbukas ng tindahan nila.

Hindi ba malaking kabalintunaang makita sa araw ng ating pagninilay sa mga hirap ng Panginoong Jesu-Kristo ay naroon pa rin ang pagsasaya ng mga tao na para tayong mga pagano kumakain at nagsasaya?

Ang mga Mahal na Araw ay inilalaan upang magnilay ng taos sa ginawang pagliligtas sa atin ng Panginoon. Hindi naman natin ikamamatay ang hindi pagkain sa Jollibee ng isang raw lang tulad ng Biyernes Santo sa buong taon. At lalo namang hindi ipaghihirap at ikalulugi ng Jollibee sa sila man ay mangilin man lamang tuwing Biyernes Santo. Amen.

Larawan kuha ng may-akda, Kapilya ng Sacred Heart Novitiate, Novaliches, QC, 17 Marso 2025.

Sino ang baliw?

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-26 ng Marso 2025
Larawan mula sa Pixabay on Pexels.com
Minsan daw
sa isang perya 
natanawan ng payaso 
sunog sa kabayanan
ngunit siya ay pinagtawanan
nang sabihan niya mga tao
dahil sa kanyang anyo 
at kasuotan;
paano nga ba
paniniwalaan ang katotohanan
kung ang katibayan 
ay sarili lamang?
Mabuti pa ang payaso
may katinuan
sa kanyang isipan
tanggap ang kanyang katayuan
sa anyo at kasuotan
ay katatawanan
ngunit sa kalooban
kanyang nalalaman
ang buong katotohanan
hindi tulad ng karamihan
mas paniniwalaan
kasinungalingan.
Inyong subukang
kausapin mga baliw
at wala sa kanilang aamin
na sila ay kulang-kulang
lahat daraanin sa biruan
upang pagtakpan
kanilang kahangalan
habang ang matino ang isipan
batid kanyang kakulangan
nalalaman kanyang kahinaan
kababawan at kabaliwan
mga tanda ng karunungan!
Kay laking katatawanan
pagdagsa ng mga baliw
nitong nakaraan
kahangalan pinangangalandakan
hindi alintana kanilang
kahibangan sa paninindigang
nakasandig sa kasinungalingan
ng bulok at buktot na kaisipan;
ganyang tunay ang mga baliw
walang malay, parang patay
na namumuhay
sa guni-guni at sabi-sabi.
Maging babala:
marami na silang nahahawa
hindi batid
sila ay baliw
hangal at hunghang
hindi alam katotohanan
ipinagpipilitan sila ang
nasa katuwiran
gayong ligwak
mga kaisipan
nakalublob
sa kadiliman.

Lent is entering darkness of our hearts in the light of Christ

40 Shades of Lent by Fr. Nicanor F. Lalog II
Second Sunday in Lent, Cycle C, 16 March 2025
Genesis 15:5-12, 17-18 + Philippians 3:17-4:1 + Luke 9:28-36
Photo by author, the metropolis at night from Timberland Highlands Resort, San Mateo, Rizal, 08 March 2025.

Both our first reading and gospel this Second Sunday in Lent are set in the darkness of the night. Despite being the favorite setting to portray evil and horror not only in movies but even in the Bible, the darkness of the night has a unique charm of its own.

It is in this darkness of the night when the moon and the stars shine brightest. It is in this darkness of the night when we are delighted with the most wonderful ensemble of sights and sound no stage could duplicate when a sparkle of fireflies outline a treetop while crickets and geckos – tuko – with all the other insects and animals sound like a live symphony orchestra.

So many things in this world and in this life are best seen and experienced in the darkness of the night to be truly appreciated. And that is the call to us this second Sunday in Lent – that we enter the darkness in our hearts with the light of Jesus Christ for us to be transformed and transfigured in his image as his disciples.

Jesus took Peter, John, and James and went up the mountain to pray. While he was praying his face changed in appearance and his clothing became dazzling white. And behold, two men were conversing with him, Moses and Elijah, who appeared in glory and spoke of his exodus he was going to accomplish in Jerusalem (Luke 9:28-31).

Mosaic inside the Basilica of the Transfiguration on Mt. Tabor, Israel from commons.wikimedia.org.

We have been saying since Ash Wednesday that life is a daily Lent, a daily exodus from darkness into light, from sin into forgiveness, from slavery into freedom.

Every day we “pass over” to many darkness in life like sickness, loss of a loved one, failures and other trials and sufferings that come our way. Sometimes so dark, sometimes not so dark. But most dark of all darkness we go through are those darkness of sin and evil along with its many scars left right in our hearts following the constant temptations by the devil for us to turn away from God, for us to refuse to love others and even our very selves.

Photo by author, St. Paul Spirituality Center, Mt. Pico, La Trinidad, Benguet, 06 January 2025.

Our readings this Sunday assure us that in that it is in those darkness we find God who had come nearest to us in Jesus Christ. It is during those darkness like an exodus that we pass from passion and death to resurrection where Christ is calling us; hence, the need for us to listen to him and follow him. It is from this passing over the darkness of sins and trials when we are purified and transformed, transfigured into better persons and disciples of Jesus because that is where his light is most visible too.

To enter into these dark places in our hearts is the beginning of our conversion, of our daily Lent when we return to God, to his covenant we keep on breaking in sin.

Photo by Ms. Analyn Dela Torre, 12 February 2024 in Bgy. Caypombo, Santa Maria, Bulacan.

Lent as a preparation to Easter is also a renewal this covenant we have in our baptism which we renew every year at the Masses of Easter. That is why we have the story of the covenant of God with Abraham in the first reading that was set at night with the darkness signifying the trials we go through in life.

As the sun was about to set, a trance fell upon Abram, and a deep, terrifying darkness enveloped him. When the sun had set and it was dark, there appeared a smoking brazier and a flaming torch, which passed between those pieces. It was on that occasion that the Lord made a covenant with Abram, saying: “To your descendants I give this land, from the Wadi of Egypt to the Great River, the Euphrates” (Genesis 15:17-18).

Feel the terrifying character of the event as narrated by the author of Genesis; but, remember also how God remained with Abraham that night. It was after this episode that God first promised Abraham to become the father of all nations with children as many as the stars above.

But it was not all light with Abraham after this episode as he went through a lot of darkness in life like when he wondered when God would finally give him his own son as he grew older. When Isaac was finally born and had grown, God tested Abraham, asking him to sacrifice to him Isaac. Abraham willingly obeyed God that as he was about to kill Isaac, an angel stopped him and told him how God was so pleased with him that he was doubly blessed anew! Abraham passed over that very dark night in his life by completely trusting God who never abandoned him in life! Most of all, because Abraham never backed out from darkness.

Photo by author, St. Paul Spirituality Center, Mt. Pico, La Trinidad, Benguet, 06 January 2025.

That is the charm of darkness: it can bring us fears and anxieties but as one poet said, only the brave who dare to walk the darkness of the night shall see the beauty of the moon and stars above. In a little while after all the uncertainties and difficulties of the night, we arrive at a new day. Darkness is the prelude to light and day.

Entering into those dark places in our hearts can be terrifying but it is the only path towards true freedom with Jesus as our companion in our exodus. Refusal to go into those dark places in our hearts will keep us only deeper in darkness – anxious and afraid, always wondering when we shall see light which will never come unless we come out and pass over the night.

Recent turn of events in our country are so Lenten in nature, our own passover and exodus – hopefully – from darkness into light.

After those long six years of darkness in the deadly war on drugs of the past administration, we finally saw the light of God’s mercy and justice coming with the arrest of the former president.

It must have been so tortuously painful to the families left behind by the thousands of victims of tokhang.

Though I feel so glad with the turn of events, I still refuse to celebrate nor even join the heated discussions. I feel more the need for us to pray and reflect, to find God and where he is leading us — maybe into those dark places in our hearts to see how we too have contributed to that dark period in our history.

A reporter-friend who volunteered in the care for orphans of the tokhang victims recently shared her reflections in these turn of events where she claimed “we are Duterte”.

Huh? It is chockful. And shocking.

As I prayed and reflected on it, I agreed with her. Prior to Duterte’s coming to power, we as a nation have allowed the forces of darkness to come upon us with the RH bill later followed by bills and proposals for divorce, same sex marriage, and return of capital punishment. There was already this great darkness hovering above us even before Duterte came to power.

Sad to say, that darkness started in our hearts which St. John Paul II referred in his encyclical Evangelium Vitae as “culture of death”.

Let us heed the calls by St. Paul in today’s second reading to “stand firm” in Jesus (Phil. 4:1) because to conduct ourselves as “enemies of the cross” of Christ will surely lead only to “destruction” (Phil. 3:18-19). Let us avert our total destruction as a nation by finally confronting the many darkness within us in Jesus Christ. Amen. Have a blessed week ahead.

*Photos in the collage are not mine but from various sources like TIME magazine and Mr. Howie Severino of GMA7 News.

Nanlaban, natokhang

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, ika-11 ng Marso 2025
Kuwaresmang-kuwaresma
mga pangyayari sa araw na ito
pagkaraan ng mahabang panahong
pagpapakasakit, pagdurusa
at pagkamatay ng marami
Pasko ng Pagkabuhay nabanaagan
para sa mga pinaratangang
nanlaban,
natokhang.
Sa lahat ng larawang
nakintal sa aking isipan at
alaala ng madilim na nakaraan
ito ang hindi ko malimot-limutan:
diumanong pusher
nanlaban nang patayin sa gitna
ng lansangan
tangan-tangan ng kasintahang
umiiyak, humihiling sila ay tulungan.
Lahat ay nagdiriwang
sa pagkakadakip ng berdugong
ipinagyabang kapirasong kapangyarihan
lahat minura at hinamak
Diyos at Santo Papa
maging si Obama
maliban sa mga amo niya sa China
ngayon ibig niyang takbuhan
ngunit nagpahayag na wala silang pakialam.
Sila ngayon ang nanlalaban
sigaw amng katarungan na kanilang
tinapakan at niyurakan
tapang-tapangan naglahong daglian
mga salitang binitiwan
ayaw nang balikan
kanilang sukatan
sila ngayon ang nilapatan
tinimbang ngunit kulang na kulang.
Busilak ng kinabukasan
maari pa ring asahan
sa gitna ng karimlan
dahil itong kasamaan
mayroong hangganan
katulad ay pintuan
kinakatok upang pagbuksan
kapag tinanggihan
tokhang ang kalalabasan.
Dalangin ko sana'y
wala nang sumunod
manunungkulang bukambibig
ay puro kamatayan, mga birong
kasamaan at kalaswaan
bayan huwag nang
magpalinlang
landas ng katarungan
at karunungan
tanging sundan.
*Basahin ang kuwento ng kumuha ng naturang larawan, si G. Raffy Lerma upang madamang muli malagim nating nakaraan, https://www.raffylerma.com/blog-1/2016/12/22/the-story-behind-the-viral-photo.