Tag: Pilipino

Maling habag

Lawiswis Ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-26 ng Nobyembre 2025
Larawan mula sa Catholic News Agency, 22 Nobyembre 2025.

Tawag pansin at higit sa lahat ay nakatutuwa ang pahayag ng Santo Papa Leo XIV kamakailan mula sa Roma na mag-ingat aniya ang lahat sa maling habag at awa.

Nagtipon sa Roma noong isang linggo ang mga bumubuo sa court of appeals ng Simbahan kung tawagin ay Roman Rota na siyang humahawak sa mga kaso ng marriage annulment. Heto yung pambungad na bahagi ng balita mula sa Vatican:

In a firm call to avoid “false mercy” in marriage annulment proceedings, Pope Leo XIV reminded that compassion cannot disregard the truth.

During a Friday audience with participants in the legal-pastoral training course of the Roman Rota, the Holy See’s court of appeals, the Holy Father read a lengthy speech in which he recalled the importance of the reform of marriage annulment processes initiated by Pope Francis 10 years ago. (Mula sa ulat ni Almudena Martinez-Bordiu ng Catholic News Agency)

Noon pa mang mahalal na Santo Papa si Leo XIV, marami na siyang pahayag na nakakatawag pansin hindi sapagkat kakaiba o nakakagulat katulad ng sinundan niyang si Papa Francisco.

Pagmasdan palaging malinaw at ayon sa turo ng Simbahan at kanyang mga tradisyon ang mga pahayag ni Papa Leon. Walang malabo na nagbibigay daan sa maling pagkaunawa o interpretasyon. At sa lahat ng kanyang binitiwang salita, ito ang pinaka-nagustuhan ko dahil totoong-totoo. Hindi lamang sa larangan ng pagsusuri sa mga kaso ng annulment ng mga kasal kungdi sa ating buhay mismo.

Bagaman mahalaga ang maging mahabagin na siyang pinaka tuon ng pansin ni Pope Francis noon, niliwanag ngayon ni Papa Leon na hindi maaring puro na lang awa at habag.

Mula sa FB post ni Dr. Tony Leachon.

Tunay naman na maraming pagkakataon lumalabis ating habag at awa habang nakakalimutan ang katotohanan. Lalo na sa ating mga Pinoy na puro na lang awa at bihira gumana ang batas kaya naman palala ng palala ang ating sitwasyon na nawawala na ang kaayusan dahil bihirang bigyang pagkakataon ang gawi ng katarungan.

Sa tuwing nasasantabi ang katotohanan at nangingibabaw ang pagkaawa, ito ay nagiging maling uri ng habag dahil hindi maaring pairalin ang awa kung walang katotohanan. Ipinaliwanag ni Papa Leon noong isang linggo na palagi sa lahat ng pagkakataon na hanapin at tingnan muna ang katotohanan sa mga bagay-bagay na kinokonsidera ukol sa mga kaso ng sa kasal. Idiniin ng Santo Papa na dapat maunang hanapin at panindigan ang katotohanan dahil ito mismo si Jesu_Kristo na nagsabing “Ako ang daan at ang katotohanan at ang buhay” (Jn. 14:6).

Gayon din sa buhay. Ang maging maawain sa gitna ng kawalan ng katotohanan lalo na namamayani ang kasinungalingan ay maling-mali sapagkat sa tuwing nauuna ang awa at habag kesa katotohanan, nasasantabi rin ang katarungan kung saan mayroong tiyak na napagkakaitan nito. Hindi nagiging patas ang kalagayan kung puro awa at walang katotohanan.

Kasalan sa binaha na simbahan ng Barasoain sa Malolos City, 22 Hulyo 2025; larawan kuha ni Aaron Favila ng Associated Press.

Sa tuwing nauuna ang pagkamaawain sa gitna ng kawalan ng katotohanan, lalo tayo nagiging walang awa o merciless sa dapat kaawaan habang hinahayaan natin ang pag-iral ng kasinungalingan. Balang araw, lulubha at lalala ang kamaliang ito kaya higit na marami ang mahihirapan.

Hindi maaring pairalin ang habag at awa kung mayroong mali at kasamaan. Iyan problema sa ating bansa: lahat na lang kinaawan at pinatawad maski walang pagsisisi ni pag-amin ng kasalanan kaya wala ring napaparusahan ni nakukulong! Magtataka pa ba tayo wala tayong kaayusan at higit sa lahat, wala tayong patunguhan?

Kinabukasan ng halalan noong 2019 habang almusal, nagsabi ng sorry sa akin ang aming kasambahay sa kumbento. Bakita ika ko? Kasi daw binoto niya pa rin si Bong Revilla bilang Senador sa kabila ng pagsasabi ko na huwag iboto; paliwanag niya sa akin ay “nakakaawa naman kung walang boboto kay Bong”.

Hindi ko malaman noon kung ako ay tatawa o magagalit. Sabi ko na lang sa kanya, puro ka awa kay Bong e hayun siya pa isa sa mga maraming nakuhang boto bilang senador, dinaig mga karapat-dapat! Ano nangyari mula noon hanggang ngayon? Sangkot diumano sa mga kaso ng pandarambong si Bong Revilla, hindi ba? Kasi nga binalewala ng mga botante ang katotohanan ng dati niyang kaso ng corruption kay Napoles at higit sa lahat ang kawalan niya ng kakayahan bilang mambabatas.

Ganyan nangyayari sa buhay saan man kapag isinasantabi ang katotohanan at pinaiiral palagi ang awa at habag. Kay rami nating mga mag-aaral na nakakatapos at guma-graduate na walang alam dahil kinaawaan lang ng guro. Tama nga tawag sa kanila, “pasang-awa” pero sino ang kawawa kapag bumabagsak ang tulay o lumalala ang pasyente?

Larawan kuha ng may-akda, 20 Marso 2025, Sacred Heart Novitiate, Novaliches.

Walang natututo ng ano mang aral sa paaralan o sa buhay man nang dahil lang sa awa. Hindi titino ang bansa kapag lalaktawan ang mga batas dahil kaaawaan palagi ang mga lumalabag.

Reklamo tayo ng reklamo na namimili ang batas o selective kung saan mayroong mga pinapaboran at hindi kasi naman mas pinipili natin palagi ang awa kesa katotohanan na mayroong mali o kulang.

Kailan natin haharapin ang katotohanan? Kaya nga sinabi ni Jesus na “ang mapagkakatiwalaan sa munting bagayay pagkakatiwalaan ng higit na malalaking bagay, ang hindi tapat sa munting bagay at hindi rin mapagkakatiwalaan sa malalaking bagay” (Lk.16:10-14).

Hindi tayo nagiging maawain o merciful bagkus ay nagiging walang awa o merciless nga tayo kapag maling awa ang umiiral sa atin dahil malayo tayo sa katotohanan. Katotohanang muna bago habag at awa. Veritas et Misericordia gaya ng motto ng aming pamantasan. Naawa ni Jesus sa mga makasalanan tulad ng babaeng nahuli sa pakikiapid, kay Maria Magdalena at kay Dimas dahil umamin silang lahat sa katotohanan na sila nga ay nagkasala. Gagana lamang ang habag at awa ng Diyos kapag mayroong pag-amin at pagtanggap sa katotohanan. Huwad ang ano mang awa kapag walang katotohanan dahil tiyak wala ring katarungan na umiiral doon.

Walang bansa ang umunlad dahil lang sa awa, lalo na sa maling awa kungdi sa pagsasaliksik at paninindigan ng katotohanan.

Higit sa lahat ay nakakabuhay ng pag-asa ang pahayag ni Pope Leo para sa Simbahang Katolika lalo na dito sa Pilipinas. Nakakahiya at nakakalungkot kaming mga pari na gayon na lang kung makapula sa mga politiko at upisyal ng gobyerno sangkot sa anomalya ngunit kapag kapwa pari ang may katiwalian at alingasngas… ano laging hiling namin maging ng mga tao?

Patawarin. Kaawaan. Hayaan na lang.

Bakit ganoon?

Bukod na ang pari ay dapat larawan ng kabutihan, kami rin siyang dapat tagapagtanghal at tagapagtanggol ng katotohanan. Hindi lang ng awa. Iyong tama na awa gaya ng sinasaad ni Papa Leon. At ng Diyos.

Ang masakit ay, palaging pakiusap at sangkalan ng mga pari ay awa kahit na mali ang ginawa o ginagawa. Kaya malaking aral sa Simbahan ang yumanig na sex scandal noon. At diyan natin makikita walang katanda-tanda ang ilang pari at obispo dito sa Pilipinas: kapag pinag-usapan kaso ng mga paring sangkot sa sex at money scams, kaagad-agad ang hiling nila ay “awa”.

Kawalan ng katarungan at isang kasinungalingan kapag mga kaparian sa pamumuno at pangunguna ng obispo ay puro awa habang winawalang bahala ang katotohanan. Nakakatawa at nakaka-inis maringgan mga pari at obispo nasisiyahan sa mga kuwentong Maritess pero kapag ang paksa ay katiwalian ng isang pari, ni hindi man lamang alamin, suriin kung totoo o hindi upang maituwid. Kaya sa kahuli-hulihan, maraming pari at obispo lumalakad may ipot sa ulo dahil kitang-kita ng iba ang kamalian at kasinungaligan na sila ang ni ayaw tumingin ni umamin.

Sa mga nangyayari ngayon sa bansa, ito rin ang hamon sa amin sa Simbahan: magpakatotoo, huwag pairalin maling awa o false mercy wika ni Pope Leo upang si Kristo ang tunay na maghari sa ating buhay upang makamit tunay na pag-unlad sa lahat ng larangan ng buhay. Ano ang iyong palagay sa sinabi ni Papa Leon ukol sa maling awa? Mag-ingat at baka mayroon ka rin niyon. Amen.

Biyaheng EDSA?

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-27 ng Agosto 2025
Larawan mula sa Philstar.com, 2019.
Mayroon pa bang 
biyaheng EDSA
na patungong
kalayaan
karangalan
kaisahan
kaayusan
at kaunlaran
para sa sambayanan
at hindi ng iilan? 
Mayroon pa bang 
biyaheng EDSA
marangal ang kalsada 
puno ng pangarap
mabuting adhika
hindi ng makakapal na usok
na nakakasulasok
parang bangungot
hindi makagalaw
ayaw nang umusad
dahil sa makikitid na
isipan at pananaw
nabulok at nalugmok
sa karumihan at kaguluhan
dahil sa pagkagahaman
sa salapi at kapangyarihan?
Nasaan na mga
kagaya nina Cory Aquino
at Butz Aquino,
Joker Arroyo 
at Rene Saguisag 
na laang mag-alay ng
sarili sa bayan?
Wala na bang an officer and
a gentleman ang militar
tulad ni Gen. Fidel Ramos?
Wala na rin yata
ang katulad ni Jaime Cardinal Sin
na nanindigan bilang mabuti
at matapang na pastol noon
di tulad ngayon mga obispo
at pari walang kibo dahil
abala sa mga pista
na ang mga hermano 
at hermana
mga pulitiko 
sa pangunguna 
ng governor 
at mga contractor!
Larawan mula sa Philstar.com 2019.
Mayroon pa bang
magbibiyahe 
sa EDSA
dahil ibig ko pa ring sumama;
higit pa sa lunan 
itong EDSA na kanlungan 
at duyan ng ating 
makabagong kasaysayan
dapat panatilihin 
sa ating puso at kalooban
pagsumakitan pa ring makamtan
tunay na kalayaan
mula sa kasamaan
upang malayang magawa
makabubuti sa karamihan
sa sama-samang pagtutulungan
hindi nang paglalamangan
dahil ang higit na katotohanan
ang EDSA ang sambayanan
na sawimpalad ay 
palaging kinakalimutan,
tinatalikuran nating 
lahat na mga mamamayan
kaya magulung-magulo.
Larawan mula sa wikipedia.org.
Aming Ama sa langit
ikaw ang Diyos ng kasaysayan
wala kang niloloob kungdi
aming kabutihan;
aming dalangin
ituro sa amin ang daan
pabalik sa EDSA 
maski dahan-dahan
tangan tangan Krus ni Kristo
kaisa ang Mahal na Inang Maria.
Amen.

Halik Judas, halik ng pagkakasundo

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-16 ng Abril 2025
Larawan kuha ng may-akda, Canyon Woods Resort, Batangas, 15 Marso 2025

Tinaguriang Spy Wednesday o Gabi ng mga Taksil itong Miyerkules Santo dahil sa gabing ito nakipagkasundo si Judas Iskariote sa mga punong pari na ipagkanulo niya si Jesus kapalit ng tatlumpung piraso ng pilak.

At gayon nga ang nangyari noong Huwebes Santo pagkatapos ng Huling Hapunan, pinuntahan ni Judas ang Panginoon sa halamanan ng Gethsemane at doon hinalikan bilang hudyat ng pagkakanulo sa Kanya.

Kaya ang babala sa halik Judas.

Ang halik ni Judas kay Jesus, isang eskultura ni Ignazio Jacometti noong 1854 sa kapilya ni San Lorenzo sa Saint John Lateran Church sa Roma. Mula sa GettyImages ng iStock photos.

Marahil ay minsan o ilang ulit din tayo nakalasap ng “halik Judas” sa mga akala nating kaibigan at kakampi. Ngunit aminin din natin ang ilang pagkakataon na tayo ay nag-Judas sa mga minamahal at nagmamahal sa atin.

Ngayong Miyerkules Santo, huwag lang natin isipin mga nagkanulo sa atin kungdi mga pagkakataong nagtraydor din tayo katulad ni Judas Iscariote.

Ngayong Miyerkules Santo, aminin din natin ang maraming pagkakataon na ang ating pagka-Judas ay sadyang tunay at sagad katulad ni Judas Iscariote na kapos sa katapatan at pagtitiwala sa habag at awa ng Panginoong Jesu-Kristo.

Nang makita ni Judas na si Jesus ay hinatulang mamatay, nagsisi siya at isinauli sa mga punong saserdote at sa matatanda ng bayan ang tatlumpung salaping pilak. Sinabi niya, “Nagkasala ako! Ipinagkanulo ko ang taong walang sala.” “Ano ang pakialam namin? Bahala ka!” sagot nila. Inihagis ni Judas ang mga salaping pilak sa loob ng templo saka siya umalis at nagbigti (Mateo 27:3-5).

Mahirap sagutin kung nasaan na nga ba ngayon si Judas Iscariote. Pinatawad kaya siya ng Diyos gayong siya ay nagsisi naman? Mahirap itong sagutin kasi nga ay nagpakamatay siya sa pamamagitan ng pagbibigti kaya tila kulang o hindi taos ang kanyang pagsisisi.

At iyan ang isang nakakatakot na katotohanan sa ating lahat ngayon, lalo na sa aming mga pari ng Simbahan.

Hindi po natin hinuhusgahan ang nag-viral na video ng isang pari na nagpapalabas ng tindera ng palaspas noong Linggo.

Nakakalungkot ang pangyayari. At masakit ang kuwento na minura pala ng vendor si Father kaya siya ay uminit ang ulo at hindi nakapagpigil sa pagpapalabas ng mga nagtitinda sa patio.

Inaamin ko po na madaling magsalita ngayong tapos na pangyayari ng kung ano nga ba dapat ang dinawa ni Father. Mas malamang pa nga siguro, ilan sa amin ay ganoon din ang magiging tugon at magviviral. Ngunit hindi po ito paghuhusga o pagbabatikos kungdi pagninilay sa mga nangyari.

Ang problema sa atin – lalo na sa aming mga pari at alagad ng Simbahan – hindi rin taos ang pagsisisi sa mga kasalanan at kamalian katulad ni Judas Iscariote.

Tama ang ginawa ng parokya na naglabas kaagad ng pahayag sa pangyayari na kung saan sila ay humingi ng “paumanhin” sa pangyayaring “nagdulot ng lungkot at pagkabigla.” Tama na sana mga iyon pero ang haba ng kanilang pahayag na mayroong Inggles at Filipino.

Larawan kuha ni Lara Jameson on Pexels.com

Hindi siguro nila naunawaan ang gawi ng social media. Hindi mapipigilan ang mga tao sa pagpapalaganap ng ano mang viral video lalo na kung pari o taong mayroong sinasabi ang sangkot. Kapag lumabas na sa social media, mahirap nang habulin. Higit sa lahat, maigsi lang ang pahayag para kagat agad, wika nga.

Sa halip ng mahabang paliwanag sa pangyayari, mas mainam na nagpahayag na lamang ng pagsisisi, ng pag-amin sa pagkakamali. No ifs, no buts sabi sa Inggles. Wala nang saysay ipaliwanag pa ang buong pangyayari dahil marami pa ring masasabi kung paano sana iyon naiwasan.

Hindi lamang ito ang pagkakataon na nag-viral kaming mga pari sa social media at sa kabila ng pagkakamali at pagkakasala, hindi makita ang taos pusong pagsisisi dahil palaging mayroong paliwanag.

Nasaan ang kadalisayan ng paghingi ng paumanhin kung agad namang susundan ng paliwanag? Ganyan din sa kumpisalan: palaging may paliwanag mga tao sa pagkakasala. E… ano ba talaga? Nagtitika ba tayo sa ating kasalanan kung mayroon tayong paliwanag at palusot sa tuwina?

Ipagpatawad ng mga kapatid kong pari pero aminin natin ito ang malaki nating problema lalo na sa Pilipinas: palagi na lamang mayroong paliwanag at pagtatanggol sa mga paring nagkakamali at nagkakasala. Hindi ba?

Larawan kuha ng may-akda, Sacred Heart Novitiate, Novaliches, QC, 17 Marso 2025.

Sapat-sapat na ang isang tunay at tapat na pag-amin at paghingi ng paumanhin o tawad sa kamalian at kasalanan.

Hindi ko sinasabing ipako sa krus ang nagkakasalang pari. Ang problema, wala tayong hinarap at tinapos na kaso ng pang-aabuso ng kapangyarihan maski sa atin-atin man lamang.

Bakit ang hirap sa amin na humingi lang ng tawad na sa obispo o kapwa pari, o mga parokyanong nasaktan?

Marahil hirap kaming umamin dahil ang tiwala namin ay nasa aming sarili tulad ni Judas Iscariote at hindi kay Kristo.

Hanggang sa huli tulad na Judas Iscariote, halos kami ay magbigti, hindi matanggap ang katotohanan na kulang kami sa pagtitiwala kay Jesus.

Hindi kami makapagtiwala ng lubos kay Jesus di lamang sa Kanyang hatid na kapatawaran kungdi sa kanyang liwanag at karunungan upang malampasan ano mang kasamaan at pagkakamali na aming nagawa. Duda kami kay Jesus baka hindi umamin aming nakaaway. Duda kami kay Jesus na madiriin kaming lalo e kalabaligtaran ang nangyayari kadalasan.

Tingnan paano sa mga sumunod na mga balita, maraming mga tao nagpahayag pa rin ng pag-unawa at suporta kay Father. Iyan ang biyayang nalilimutan naming mga pari palagi – higit pa rin ang tiwala at pag-galang ng mga tao sa pari.

Larawan buhat sa thesacredpage.com.

Ito ang malaking kaibahan ni Simon Pedro kay Judas Iscariote: bagaman walang sinasaad sa mga ebanghelyo ng kanyang pag-amin man lang sa kasalanang itinatwa niya si Jesus, maliwanag ang kanyang pagsisisi at pagtitiwala sa Panginoong muling nabuhay doon sa may lawa nang tatlong ulit siyang tanungin ng “Simon, anak ni Juan, iniibig mo ba ako?”.

Pagmasdan na pagkatapos umamin si San Pedro sa kanyang tatlong ulit na pagtatatwa at masabi kay Jesus na “Opo iniibig kita” saka lamang siya sinabihan ng Panginoong “sumunod ka sa akin” (Jn. 21:15-19). Marahil ay nagyakap ang Panginoon at si Simon Pedro pagkatapos noon at nagbigayan ng halik ng kapayapaan gaya ng kaugalian ng mga Judio.

Kung mayroong halik Judas, mayroong halik ng kapayapaan ni Kristo tulad sa Banal na Misa kung saan mayroong pagkakasundo ang dating nagkaalitan o nagkasamaan ng loob.

Yaong katagang pagkakasundo ay napakayaman sa kahulugan. Hindi ba kapag tayo ay susundo sa airport o saan man, kailangan nating iwanan ating kinaroroonan upang tayo ay magtagpo? Ang pagkakasundo o reconciliation sa Ingles ay ganun din: iwanan natin ang nakaraang pangyayari upang tayo ay magtagpo at magkasundo, magkaisa at muling mabalik dating mabuting samahan. Tingnan ang daloy ng pag-amin at paghingi ng tawad siyang naghahatid sa pagkakasundo at saka lamang magkakaroon ng pagsunod kay Kristo. O kanino mang ating natraydor.

Inyong subukan ngayong mga Mahal na Araw upang malubos inyong kagalakan sa Pasko ng Pagkabuhay. Amen.

Larawan kuha ng may-akda, 14 Abril 2025.

Ang Simbahan at ang EDSA ’86

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-25 ng Pebrero 2025
Larawan mula sa wikipedia.org.

Hindi maikakaila ang mahalagang papel ng Simbahang Katolika sa tagumpay ng People Power 1986 na sinasagisag ng National Shrine of Mary, Queen of Peace mismo sa kanto ng EDSA at Ortigas Avenue kung saan pinigilan ng mga madre, pari, seminarista at layko ang mga sundalong sasalakay sana noon sa mga “rebeldeng” nasa Kampo Crame.

Sa gitna ng maraming pagbabago sa pag-usbong ng maraming matatayog na gusali, nananatiling paalala ang dambanang ito ng katotohanang wala tayong magagawa sa buhay natin kung nakahiwalay tayo sa Diyos sa pamamagitan ni Kristo Hesus kasama ang kanyang Ina na si Maria (Juan 15:5).

Nguni’t ipinahihiwatig din ng simbahang ito ang malaking bugtong sa ating panahon ngayon, kung ano na ang nangyari sa diwa ng EDSA 1986 na tila sa paglipas ng panahon ay unti-unti nang nalilimutan ng marami? Tingnang kung paano sa ngayon ang EDSA ang tanda ng lahat ng magulo at mali sa ating bayan, taliwas sa dating ningning at karangalan nito. Higit sa lahat, kay laking kabalintunaan ng ating kasalukuyan na ang mga pinatalsik ng EDSA noon ay hindi lang basta nakabalik ngayon kungdi sila pang muli ang namumuno, muling nananahan mismo sa palasyo ng Malacanang!

Larawan ni Jaime Cardinal Sin sa Villa San Miguel, 23 Pebrero 1986, kuha ni Alex Bowi/Getty Images.

Anyare? Kung paanong naging mahalaga ang papel ng Simbahang Katolika noon sa tagumpay ng People Power 1986, pagkalipas ng halos apat na dekada ay masasabi ring malaki ang kinalaman ng mga pari at obispo sa pagkupas at pananamlay ng diwa ng EDSA sa ngayon.

At taliwas sa larawan ng EDSA Shrine ang ating makikita sa ngayon ay ang pagkalango ng maraming mga obispo at pari sa kapangyarihan ng pulitika mula noong Pebrero 1986.

Wala nang nakasunod sa yapak ng karunungan at kabutihan ng yumaong Cardinal Sin na masasabi nating hindi namulitika at lalong hindi pulitiko noong 1986. Isang tunay na pastol ng kanyang mga kawan, inihatid ni Cardinal Sin tayo noon sa mayamang pastulan at malinis na batisan ika nga. Kung hindi sa kanyang panawagan sa Radyo Veritas noong gabi ng Pebrero 21, 1986, napulbos na marahil ang Kampo Aguinaldo at Krame, hindi na naging Pangulo si Tabako at umigsi buhay ng alamat na si Enrile.

Maraming pari at obispo iba nakita sa pakikibaka noon ni Cardinal Sin. Nakaligtaan nilang tularan ang buhay-panalangin (prayer life) ni Cardinal Sin na siyang bukal ng kanyang kabanalan o, kung di kayo papayag ay espiritualidad. Sa kabila ng maraming kontrobersiya sa kanyang mga sinasabi noon, isang mababanaagan palagi sa kanya ang malinaw na tanda ng buhay na pananalangin. Mayroon siyang prayer life kaya mayroon din siyang kababaang-loob at malasakit sa maliliit.

Maliban sa ilang natitira pang katulad ni Cardinal Sin, maraming obispo at pari ngayon ang sampay-bakod o amuyong sa mga pulitiko at mayayaman. Marami sa kanila mga TH na social climber nagkukunwaring “social activist” na puro burgis ang kasama pati asta at salita.

Larawan kuha ni Pete Reyes kina Sr. Porfiria “Pingping” Ocariza (+) at Sr. Teresita Burias nananalangin upang pigilan mga kawal sasalakay sana noon sa mga rebelde sa Kampo Crame noong People Power 1986.

Kung noong EDSA ay tanda ng kanilang paglilingkod at kawang-gawa ang kanilang mga sutana na sumasagisag sa kanilang kaisahan sa Panginoong Jesu-Kristo, maraming mga obispo at pari ngayon dinurungisan kanilang habito na naging pasaporte palapit sa mga mayayaman at makapangyarihan.

Nakakalungkot ang maraming obispo at pari na nagsisiksikan sa pagmimisa para sa ilang mayayaman habang napakaraming maliliit na ni hindi mabasbasan kanilang mga yumao, ni hindi madalaw para dasalan mga may sakit. Minsang magkawang-gawa, naka-Facebook naman!

Ang pinakanakakasuka sa lahat na tiyak taliwas sa diwa ng EDSA 1986 ay ang mga obispo at pari na sunud-sunuran sa mga mayayaman at makapangyarihan. Nawala na ang kredibilidad ng mga kaparian na taglay noon ni Cardinal Sin dahil alam na alam ng mga pulitiko at mayayaman ang kahinaan ng mga obispo at pari – kuwarta, kuwalta, salapi at pera. Kitang-kita ito sa mga kasalan at lamayan. Maski sa tolda, magmimisa mga obispo at maraming pari para sa anibersaryo ng gasolinahan, sisindihan mga Christmas lights ng kanilang tindahan, magtutulak ng wheelchair ng milyunaryong lumpo, at iiwanan mga parokya maski Linggo para makimisa sa libing ng yumaong donya o don. Istambayan ay Starbucks, tanghalian sa lahat ng eat-all-you-can at bakasyon sa abroad, first class pa sa eroplano sagot ng mayayaman at pulitiko. Nasaan diwa ng EDSA? Wala! Nilamon at tinabunan ng buhol buhol na trapik ang EDSA!

Noon sa EDSA 1986, humingi ng tulong sa mayayaman para sa mga kawal at mga tao pero ngayon, hindi na nahihiya mga obispo at pari ipasagot sa governor at mayor kanilang mga party at outing. Hindi lang donasyon sa mga pagawain sa parokya hinihingi nila kungdi mga sariling pagawain sa bahay at sasakyan.

Nakakahiya. Nakakapanlumo.

Larawan ni Linglong Ortiz, 23 Pebrero 1986.

Kung paanong ang mga pari at obispo ang naging malaking bahagi ng tagumpay ng EDSA People Power noong Pebrero 1986, sila ngayon ang isang malaking dahilan sa pagkawasak ng diwa nito. Hindi na madama ng mga maliliit kanilang mga pastol na nanginginain sa mga handaan, iniwanan mga maralita sa kanilang kariton.

Nawa makita muli naming mga pari at obispo ang malaking estatwa ni Maria, ang Reyna ng Kapayapaan doon sa bubong ng simbahan sa EDSA at matanto rin paanong nanatili si Maria malapit sa Anak niyang si Jesus at sa mga tulad niyang anawim, mga maliliit. Hindi sa panig ng mga mayayaman at makapangyarihan.

Pansinin na habang tumatagal ang EDSA, tila nawawala na pagkakaisa natin sa Diyos kay Kristo kasama ang kanyang Ina na si Maria na dapat sana ay pangunahan ng mga obispo at pari. Iyon ang diwa ng EDSA noon na hindi ko makita ngayon. Pansin din ba ninyo?

Karunungan vs. katalinuhan, kabutihan vs. kabaitan

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-24 ng Pebrero 2025
Mula sa Pinterest.

Kay ganda ng serye ng ating mga unang pagbasa sa Banal na Misa ngayong huling linggo bago magsimula ang Kuwaresma sa Miyerkules ng Abo ika-lima ng Marso 2025.

Napapanahon ang mga pagbasang ito mula sa Aklat ng Ecclesiastico ngayong binubura sa kamalayan natin ang mahalagang yugto ng ating kasaysayan, ang EDSA Revolution ng 1986.

Tamang-tama din ang mga naturang pagbasa sa gitna ng mga balita ng mga pagmamalabis ng maraming nasa kapangyarihan di lamang sa pamahalaan at lipunan kungdi pati na rin ng mga pari at obispo natin sa simbahan. Kung sa bagay, matagal nang usapin mga iyan sa simbahan na palaging hinahayaan nating mga Pilipino dahil na rin sa kawalan natin ng kamalayan sa pagkakaiba-iba ng marunong sa matalino at ng mabuti sa mabait na siyang paksang ibig kong talakayin ngayong bisperas ng EDSA People Power Revolution.

Tingnan muna natin ang karunungan at katalinuhan.

Larawan kuha ni Lauren DeCicca/Getty Images sa Laoag City, 08 Mayo 2022.

Ang karunungan (wisdom) ay tanda ng kabanalan dahil ito ay pagtulad sa Diyos na siyang Karunungan mismo. Ang maging marunong (to be wise) ay hindi lamang malaman ang maraming bagay-bagay sa mundo at buhay kungdi makita at mabatid pagkakaugnay-ugnay ng mga ito. Pag-ibig at pagmamahal ang hantungan palagi ng karunungan at kabutihan.

Ang maging marunong ay magkaroon ng mahusay at matalas na isipan na pinanday ng puso at kaloobang nakahilig sa Banal na Kalooban ng Diyos. Dinadalisay ng buhay pananalangin, nakikita ng karunungan ang kabuuan ng lahat ng mga bagay-bagay sa liwanag ni Kristo. Buo at ganap ang karunungan dahil mula ito sa Diyos, nagtitiwala sa Diyos at nakabatay sa Diyos ang lahat ng pagsusuri, pagtitimbang at pagpapasya sa lahat ng bagay.

Mula sa Panginoon ang lahat ng karunungan at iyon ay taglay niya magpakailanman. Sino ang makabibilang ng butil ng buhangin sa dagat, o ng patak ng ulan, o ng mga araw sa panahong walang pasimula at katapusan? Sino ang makasusukat sa taas ng langit o lawak ng lupa? Sino ang makaaarok sa kalaliman ng dagat at sino ang makasasaliksik sa Karunungan? (Sirac 1:1-3).

Sa kabilang dako naman, ang matalino ay pagkakaroon ng matalas na isipan. Magandang katangian ito ngunit hindi ito pinaka-mahalaga dahil sa ating sariling karananasan at kasaysayan, kay daming matatalinong Pilipino pero bakit ganito pa rin ang bayan natin?

Sa pamahalaan maging sa Simbahan, palaging ipinangangalandakan katalinuhan ng mga upisyal at nanunungkulan. Kaya nga sa sikat na sitcom na Bubble Gang, mayroong karakter doon na kung tawagi’y Tata Lino na puro katatawanan ang mapapakinggan.

At sa sawimpalad nating mga Pilipino, mas pinapaboran natin, mas hinahangaan palagi mga matatalino kesa marurunong. Bilib na bilib tayo sa mga tao na maraming tinapos na degree sa mga pamantasan dito sa bansa at ibayong dagat. Isa iyan sa malaking problema sa Simbahan: maraming pari at obispo ang matatalino ngunit walang puso ni Kristo, puso ng Mabuting Pastol. Sa dami ng matatalinong Pilipino, bakit ganito pa rin ang ating bayan maging Simbahan?

Bulok. Kung hindi man ay nabubulok.

Dangan kasi, mga matatalino matalas lang ang isipan ngunit walang puso o pitak man lamang doon para sa kapwa at sa Diyos kaya madalas, ginagamit kanilang katalinuhan sa kabuktutan at sariling mga interes at pangangailangan.

Kay ganda ng talinghagang gamit natin diyan – lumaki ang ulo. Yumabang at naging palalo sa sobrang katalinuhan, walang ibang pinakikinggan kungdi sarili lamang. Naku, lalo na iyan sa mga pari at obispo ng Simbahan!

Ang katawa-tawa sa malalaking ulo iyan ng maraming namumuno saan man, sa hindi maipaliwanag na kadahilanan, maraming matatalino puno ng kabag sa tiyan at hindi kataka-taka, walang ibang nagagawa sila kungdi umutot ng umutot. Kaya mabaho at mabantot sa maraming anomalya at kalabisan itong ating bayan maging Simbahan! Hindi ba?

Larawan ni Roger Buendia/Presidential Museum and Library via esquiremag.ph.

Noon pa man, sinasabi ko nang palagi magkaiba ang kabaitan at kabutihan. Madalas ang taong mabait nating tinuturing ay pleaser sa Inggles. Utu-uto, lahat puwede, lahat pinapayagan para walang kaguluhan pero ang katotohanan, lalo lamang gumugulo mga sitwasyon kapag kabaitan ang pinairal.

Alam na alam ito ng maraming mag-aaral na gusto nila mabait na guro na lahat ay puwede. Ganun din mga tao sa pari at obispong mabait. Lahat puwede para walang gulo. Akala nila…

Pero, mayroon bang natututunan sa mga maestra o maestro na mabait? Wala. Aminin natin mas marami tayong natutunan sa mga guro pati magulang at boss at pari na istrikto o mahigpit.

Ganoon ang mabuting tao (good person) – maliwanag sa kanya ang tama at mali. Hindi puwedeng payagan o pagbigyan ang mali. Mayroong diwa ng pananagutan palagi ang mga mabubuting tao na kadalasan ay istrikto rin naman. Sa mabuting tao, basta tama at kabutihan, hindi pagtatalunan o pag-aawayan samantalang mga mababait, lahat pinapayagan.

Ang mabuting tao, hindi niya iniisip ang sarili niyang kapakanan at kaluguran bagkus kabutihan ng karamahan at ng iba pang tao kesa kanyang sarili. Yung mababait, sarili lang nila iniisip. Kaya pinapayagan ang lahat ay upang magkaroon ng mga kaibigan at mga mangungutangan ng loob sa kanila. Popularity-oriented kadalasan mga matatalino at mababait.

Kaya naman, mapapansin natin na magkasama palagi ang karunungan at kabutihan at ang katalinuhan at kabaitan. Ang marunong ay tiyak na mabuti sapagkat higit sa kaalaman ang kanyang nilalayon ay kabutihan at kapakanan ng karamihan. Iyong mabait madalas ay matalino kasi sa Inggles makikita natin ito ay tumutukoy sa sanity o pagiging matinong pag-iisip o sane. Kapag sinabing “nasiraan ng bait”, ibig sabihin, nasira na ang ulo o nabaliw katulad ng maraming mga henyo na sa sobrang talino na walang iniisip kungdi sarili lamang.

Larawan mula sa en.wikipedia.org.

Noon sa EDSA, nadama ko at naranasan karunungan at kabutihan nina Cardinal Sin, Pangulong Aquino, Hen. Ramos at ng maraming mga tao na dumagsa doon hindi upang makipag-away at makipagtalo kungdi makipagkasundo at umunawa. Napaka saklap kay bilis nabaligtad ang lahat. Napalitan ng mga baliw mga marurunong at ng mga sakim ang mga mabubuti.

Sana sa mga panahong ito na ating ginugunita ang makasaysayang EDSA People Power ng 1986, muling pag-isipan at pagnilayan nating mabuti ang ating pinahahalagahan at pinaninindigan. Para sa Diyos, para sa Inang Bayan.

*Tunghayan mga dati nating nalathala sa paksang pagkakaiba ng kabutihan at kabaitan.

Magkaiba ang Mabait at Mabuti
Hindi mabuti ang mabait

Mga pamahiin at kaalaman turo sa atin ng paglalamay sa patay

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-01 ng Nobyembre 2024
Larawan kuha ng may-akda, Sacred Heart Novitiate, Novaliches, QC, 20 Marso 2024.

Salamuch sa mainit na pagtanggap sa ating nakaraang lathalaing nagpapaliwanag sa ilang mga pamahiin sa paglalamay sa patay.

Sa ating pagsisikap na tuntunin pinagmulan ng mga pamahiin sa paglalamay, nakita rin natin ang kapangyarihan ng mga kaisipan ng tao na mahubog ang kamalayan at kaugalian ng karamihan sa pamamagitan ng mga ito.

Ang nakakatuwa po, mayroon namang praktikal na dahilan sa likod ng maraming pamahiin katulad po ng maraming nagtatanong, bakit daw masamang magwalis kapag mayroong patay?

Larawan kuha ni Fr. Pop dela Cruz, San Miguel, Bulacan, 2022.

Sa mga katulad kong promdi o laki sa probinsiya inabutan ko pa mga kapitbahay naming nakatira sa kubo at mga sinaunang tirahan na mayroong bubong na pawid at silong sa ilalim. Tablang kahoy ang mga sahig kung mayroong kaya at masinsing kinayas na mga kawayan kung hindi naman nakakaangat sa buhay. Ang silong palagi ay lupa din, mataas lang ng kaunti sa kalsada. Bihira naka-tiles noon. Kaya, masama ring ipanhik ng bahay ang tsinelas o bakya o sapatos kasi marumi mga ito.

Masama o bawal magwalis kapag mayroong lamay sa patay kasi nakakahiya sa mga panauhin na nakikiramay – mag-aalikabok sa buong paligid! Liliparin mga lupa at buhangin kasama na mga mikrobyo.

Marumi, sa madaling salita. Kaya ang utos ng matatanda, pulutin mga kalat gaya ng balat ng kendi o butong-pakwan. Noong mamatay Daddy ko, hindi ko matandaan kung tinupad namin pamahiing ito pero hindi ko malimutan paano nilinis ng mga kapit-bahay aming bahay nang ihatid na namin sa huling hantungan aking ama. Bagaman bawal magwalis noong lamay, asahan mo naman puspusang paglilinis ng mga kapit-bahay at kaanak pagkalibing ng inyong patay.

Kapag ako po ay tinatanong kung “naniniwala” sa pamahiin, “hindi” po ang aking sagot kasi iisa lang aking pinaniniwalaan, ang Diyos nating mapagmahal. Tandaan turo ni San Pablo noon sa marami niyang mga sulat, hindi mga ritual at kaugalian nagliligtas sa atin kungdi tanging si Kristo Jesus lamang.

Bakit lamay o "wake" 
ang pagbabantay sa patay?

Nakakatawa at marahil mahirap paniwalaan sagot sa tanong na iyan. Ang paglalamay ay hindi pagtulog sa gabi dahil sa mga gawain at gampanin kinakailangang tuparin. Wake ang Inggles nito na ibig sabihin ay “gising” tulad ng awake.

Naglalamay ang mga tao noong unang panahon lalo na sa Europa kapag mayroong namamatay upang matiyak na talagang namatay na nga kanilang pinaglalamayan. Inihihiga ang hinihinalang namatay sa mesa habang mga naglalamay ay nagkakainan at nag-iinuman upang hindi antukin; higit sa lahat, baka sakaling magising at matauhan hinihinalang patay sa kanilang ingay.

Alalahaning wala pang mga duktor noon na maaring magdeklarang pumanaw na ngang tunay ang isang tao; kaya, hindi malayo na may pagkakataong ang mga inaakalang namatay ay nag-comatose lamang. Kapag hindi pa rin nagising sa ingay ng kainan at inuman ng mga naglamay ang patay pagsapit ng bukang-liwayway, ipinapalagay nila noon na tunay na ngang patay iyon at saka pa lamang pag-uusapan ang libing.

Nang maglaon sa paglaganap ng Kristiyanidad, ang lamay na dati ay kainan at inuman, naging panahon ng pagdarasal ngunit hindi rin nawala mga kainan at inuman sa mga lamayan upang huwag antukin. At higit sa lahat, para maraming makiramay na ibig sabihin, mabuting tao namatay.

Mga salita at kaalaman
natutunan dahil sa mga patay...

Heto ngayon ang magandang kuwento mula sa kasaysayan kung paanong napagyaman ng mga tradisyon sa paglalamay ng namatay ang ating mga wika maging kaisipan. Kitang-kita ito sa kulturang banyaga tulad ng mga Inggles.

Nagtataka maraming archaeologists sa ilang mga takip ng kabaong sa Inglatera ay mayroong kalmot ng kuko ng daliri. At maraming bahid ng dugo.

Napag-alaman sa pagsasaliksik na may mga pagkakataong nalilibing mga yumao noon na hindi pa naman talagang patay! Kaya, kapag sila ay nagkamalay o natauhan habang nakalibing, pinagtutulak nila ang takip ng kabaong hanggang sa pagkakalmutin upang makalabas hanggang sa tuluyang mamatay na nga sa libingan.

Kaya naisipan ng mga tao noon na magtalaga ng bantay sa sementeryo lalo na mula alas-diyes ng gabi hanggang pagsikat ng araw na siyang pinagmulan ng katagang graveyard shift – literal na pagtatanod sa sementeryo o “graveyard” upang abangan sakaling mabuhay ang nalibing.

Larawan kuha ng may-akda, libingan ng mga pari at hermanong Heswita sa Sacred Heart Novitiate, Novaliches, QC, ika-20 ng Marso 2024.

Ganito po ang siste: tinatalian ng pisi ang daliri o kamay ng bawat namamatay kapag inilibing. Nakadugtong ang taling ito sa isang kililing o bell sa tabi ng bantay ng sementeryo, yung nasa graveyard shift.

Nakaangat ng kaunti ang takip ng kanyang kabaong at hindi lubusang tinatabunan kanyang libingan upang sakaling magkamalay, tiyak magpipiglas ito sa loob ng kabaong para makalabas… tutunog ang kililing sa gitna ng dilim ng gabi para magising o matawag pansin ng bantay na agad sasaklolo upang hanguin ang buhay na nalibing.

Isipin ninyo eksena sa sementeryo sa kalagitnaan ng dilim ng gabi… at biglang mayroong kikililing? Sinong hindi matatakot sa taong nalibing na biglang nabuhay? Doon nagmula ang salitang dead ringer na ibig sabihin ay isang taong nakakatakot o kakila-kilabot. Ikaw ba namang magtrabao ng graveyard shift sa sementeryo at kalagitnaan ng gabi ay tumunog kililing… marahil magkakaroon ka rin ng tililing sa takot!

Kaugnay din nito, alam ba ninyo na mayroong nakatutuwang kuwento rin ang paglalagay ng lapida sa libingan ng ating mga yumao?

Balikan ang Bagong Tipan ng Banal na Kasulatan na nagsasaad ng isa sa mga pangunahin nating pinananampalatayanan: ang muling pagbabalik ni Jesus o Second Coming of Christ na tinuturing end of the world.

Takot na takot mga unang Kristiyano sa paniniwalang ito na baka wala pa ang Panginoon ay magsibangon kaagad mga naunang namatay sa kanila!

Ang kanilang solusyon, lagyan ng mabigat na batong panakip ang mga libingan tulad ng lapidang marmol upang hindi agad bumangon ang patay bago ang Second Coming of Christ o Parousia.

Isa iyan sa mga dahilan kung bakit sinesemento rin mga puntod at libingan: upang huwag unahan pagbabalik ni Jesus.

Larawan kuha ng may-akda, libingan ng mga pari at hermanong Heswita sa Sacred Heart Novitiate, Novaliches, QC, ika-20 ng Marso 2024.
Kahalagahan ng pagsisimba...
hanggang kamatayan... 
bago ilibing.

Mula sa tahanan, dumako naman tayo ngayon sa loob ng simbahan para sa pagmimisa sa mga yumao. Pagmasdan po ninyong mabuti posisyon ng mga kabaong ng mga patay kapag minimisahan.

Kapag po layko ang namatay katulad ng karamihan sa inyo na hindi pari o relihiyoso… pagmasdan ang kanilang paa ay nakaturo sa dambana o altar habang ang ulunan ay nakaturo sa mga tao o nagsisimba.

Kuha ng may-akda, 2018.

Ito ay dahil sa huling sandali ng pagpasok ng sino mang binyagan sa simbahan, siya pa rin ay nagsisimba. Pansinin na nakaturo kayang mga paa sa altar at ulo naman sa pintuan dahil kapag siya ay ibinangon, nakaharap pa rin siya sa altar, nagsisimba, nagdarasal.

Kapag pari naman ang namatay, katulad ko (punta po kayo), ang aming mga paa ay nakaturo sa pintuan ng simbahan at ulo naroon sa direksiyon ng dambana.

Hanggang sa huling pagpasok naming pari sa simbahan bago ilibing, kami ay nagmimisa pa rin ang anyo: nakaharap sa mga tao kung ibabangon mula sa pagkaposisyon ng aming ulo nakaturo sa altar at mga paa sa pintuan.

Larawan kuha ng may akda ng pinakamahal at isa sa matandang sementeryo sa mundo; mga paa ay nakaposisyon sa silangang pintuan ng Jerusalem upang makaharap kaagad ang Mesiyas na inaasahang magdaraan doon kapag dumating. Ang totoo, doon nga dumaaan si Jesus pagpasok ng Jerusalem mahigit 2000 taon na nakalipas.

Salamuch muli sa inyong pagsubaybay sa ating pagninilay at pagpapaliwanag ng ilang mga pamahiin at paniniwala kaugnay ng mga namatay. Ang mahalaga sa lahat ng ito ay patuloy tayong mamuhay sa kabanalan at kabutihan na naka-ugat palagi sa Diyos sa buhay panalangin (prayer life) na ang rurok ay ang Banal na Misa.

Huwag na nating hintayin pa kung kailan patay na tayo ay siyang huling pasok din natin sa simbahan na hindi makasalita ni makarinig o makakita. Tandaan, ang pagsisimba tuwing Linggo ay dress rehearsal natin ng pagpasok sa langit!

Kaya ngayong todos los santos, unahing puntahan ang simbahan upang magsimba. Tiyak makakatagpo natin doon ang ating yumao sa piling ng Diyos, kesa sa sementeryo napuro patay at mga kalansay. Amen.

Larawan kuha ng may-akda, bukang-liwayway sa Camp John Hay, Baguio City, Nobyembre 2018.

Umuwi ka na Mommy…

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-14 ng Agosto 2024
Larawan kuha ng may akda sa kanyang silid, 14 Agosto 2024.
*Salamuch sa Orange and Lemons.

Umuwi ka na Mommy:
yan lang mithi ko palagi
hindi lang masabi 
nitong aking mga labi
dangan kasi hindi mangyayari;
akala ko noong dati
makakaya ko ang pighati
ng iyong pagpanaw
ngunit aking akala pala ay mali
tunay na damdamin namnamin,
ilahad at aminin sa sarili
huwag ikubli
huwag magkunwari
tiyak madadali sa huli.
Umuwi ka na Mommy:
kailanma'y hindi namin iyan nasabi
dangan nga kasi ikaw palagi
nasa tahanan at tindahan
naghihintay sa amin
at pagsapit ng takipsilim
tulad ng mga alaga mong inahin
isa-isa kaming iyong hahanapin
parang mga sisiw
bubusugin sa halimhim
ng iyong mga pangangaral
at dalangin saka ipaghahain
ng masarap at mainit na pagkain
mahirap limutin.
Umuwi ka na Mommy:
ikaw lang kasi
sa akin ang walang atubili
nakapagsasabi, nakakaramdam 
at nakababatid ng lahat
dangan nga kasi
ikaw ang sa akin nagsilang
sa iyong sinapupunan
hanggang libingan
dama ko ating kaisahan
pilit ko noon hinihiwalayan
kaya ngayon aking ramdam
kay laking kawalan kahit
nag-iisa ka lang.
Larawan kuha ng may akda sa kanyang silid, 14 Agosto 2024.
*Salamuch talaga, Orange and Lemons.
Mula sa YouTube.com

Larawang nagpapaliwanag ng dilim?

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-02 ng Agosto 2024
Larawan mula sa foxnews.com.
Hindi mawala sa aking gunita
larawang bumantad sa balita
tila isang punyal idinarak
tagos pagkakasaksak
baon na baon hanggang buto
ang kirot at sakit
nitong kasamaan
at kasalaulaan doon sa France.
Pilit nilang ipinaliwanag
paglapastangan sa Huling Hapunan
hanggang kami pa ang hatulan
ng kamangmangan at kawalan
ng pakialam sa mga kakaiba
ang kasarian; abot-abot kanilang
pagpapaliwanag ngunit nabaon
lamang sila sa balon ng kadiliman.
Heto ngayon ang larawan
inyong pagmasdan:
walang kinakailangang
pagpapaliwanag sapagkat
hindi kailanman magliliwanag
ang kadiliman dahil ang maliwanag
na katotohanan tanging babae
at lalake lamang ang nilalang.
Sakali mang mayroon
pumailang ang gawi ng
katauhan o oryentasyon
maliwanag sa katawan
dalawa lamang ang kasarian
kahit palitan nasa labas
ang nasa loob kailanman
hindi manglilinlang.
Tiyak marami silang
sagot at mga paliwanag
kaya namang tila baga
itong Olympics ngayon ay
hindi na tagisan ng husay at
galing sa larangan 
ng pangangatawan
kungdi ng isipan at paninindigan;

tanging hiling ko lang,
muling pagmasdan itong larawan
ano inyong nararamdaman?
sa boksing pa na sukdalan 
ang karahasan doon pa 
matatagpuan natitirang
liwanag at katinuan
ng makabagong sangkatauhan?
Larawan mula sa foxnews.com.

Pagninilay, paglilinaw sa paliwanag

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-01 ng Agosto 2024
Larawan kuha ng may-akda, bukang liwayway sa Lawa ng Galilea, Israel, Mayo 2019.
Unang araw 
sa buwan ng Agosto,
buwan ng wika
ako ay nakatunganga
sa pagkamangha
sa isang salita: PALIWANAG
sa wikang Inggles,
"explanation"
at kung gagamiting pandiwa
"to explain" ito ay magPALIWANAG.
Kay sarap namnamin
at damhin mga kataga
nitong ating wika
tulad ng PALIWANAG
nagsasaad ng pagbibigay
liwanag dahil mayroong
kadiliman minsa'y panlalabo
kaya nililinaw upang
matanaw, makita kahit man lang
maaninag upang matukoy, makilala.
Mahirap kasi
mag-apuhap sa gitna ng
kadiliman na kawalan ng katiyakan:
ika'y nangangapa
at nangangamba
kung ano iyong mahawakan,
makuha kaya nakakatakot
sa dilim na wala kang
nakikita dahil pati ikaw
baka tuluyang mawala pa!
Inyong pagmasdan
malaking kadiliman
na sa ati'y bumabalot
kamakailan
kaya kay raming
nagpapaliwanag
naglilinaw dahil
sa mga ginawa
at ipinahayag
na puro kaguluhan:
Waiter sa Cebu
pinagpaliwanagan
ng halos dalawang oras
habang nakatindig
sa harapan ng customer
na tinawag niyang "Sir"
na ibig ituring siya na "Mam";
kay daming paliwanag
ni "Mam" pero malabo pa rin
dahil malinaw pa sa araw
maski sa mga larawan
na siya ay Sir!
Hanggang ngayon
nagpapaliwanag pa rin
mga pasimuno ng paglapastangan
 sa Huling Hapunan
ng Panginoon
na lalong nababaon
dahil maliwanag
kanilang kasinungalingan
na ang kadiliman ng kapalaluan
at kasamaan kanilang pagpugayan
taliwas sa layuning
magkaroon ng pagbubuklod at kaisahan.
Hindi lang minsan
ating narinig
masabihang
"ang labo mo naman"
kaya kinakailangang
magpaliwanag
upang maunawaan
at maintindihan
na siyang daan sa
magandang pagsasamahan.
Heto ngayon ating pagnilayan
pagbulayan aking katanungan:
nagPALIWANAG
ba ang Panginoong Jesus
sa Kanyang mga pangangaral?
Maliban sa pagpapaliwanag
ng mga talinghaga ng sarilinan
sa mga alagad, 
walang ipinaliwanag
si Jesus dahil maliwanag 
Siyang palagi at higit sa lahat
Siya ang Liwanag ng Sanlibutan.
Madalas hindi Siya
maunawaan, maintindihan 
at matanggap ng mga tao noon 
hanggang ngayon
ngunit kailanman walang binawi na salita
ang Panginoong Jesus dahil maliwanag ang lahat:
"Ako ang daan at katotohanan" (Jn.14:6),
"Ako ang muling pagkabuhay at ang buhay" (Jn. 11:25)
"Ako ang pagkaing bumaba mula sa langit;
ang kumakain ng aking laman at umiinom ng aking dugo
ay may buhay na walang hanggan,
at muli ko siyang bubuhayin sa huling araw" (Jn. 6:54).
Nang linisin ni Jesus ang templo
sinabi sa mga tao na gibain iyon 
at kanyang itatayo sa loob ng tatlong araw;
Siya ay pinagtawanan ng mga kalaban
ngunit malinaw na sinasaad sa kasulatan
nang muli Siyang mabuhay ay naunawaan
ng mga alagad ang tinutukoy Niyang templo
ay ang Kanyang Banal na Katawan (Jn. 2:18-22);
maliwanag si Jesus ay palaging malinaw
kaya kahit sa gitna ng kadiliman Siya ay maliwanag.
Lumapit tayo kay Jesus
at hayaang liwanagan Niya kadiliman
sa ating puso at kalooban
katulad nina Nicodemo at Dimas
na umamin sa kanilang kamangmangan at kasalanan
kaya natamo ang liwanag at kaligtasan;
hindi mahirap tuntunin
katotohanan at liwanag ng Panginoon natin
kung ating aaminin at aalisin
mga piring sa ating paningin
upang mabuksan puso at kalooban
sa kagandahan at dangal ng 
kabutihan ng bawat nilalang
hindi ang ipangalandakan
sariling husay at kaalaman
maging antas ng kalinangan!

Tandaan at panghawakan,
tiyak na kaliwanagan ng mga salitang binitiwan
ng Panginoon sa atin sana ay magpaalaala:
"Ang nagpapakataas ay ibababa,
at ang nagpapakababa ay itataas" (Mt.23:12)