internet/social media

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-24 ng Hulyo 2025

*Larawan kuha ni Maria Tan ng ABS-CBN News, 24 Hulyo 2024 sa P. Florentino Street, Quezon City.*

Pangunahing problema tuwing bumabaha ang napakaraming dala nitong “layak” o basura dala ng baha at ng dagat.

Ngunit mayroong higit na marumi at masamang uri ng layak na dulot ng pagbaha. Hindi ito mga bagay na tinatapon sa kapaligiran na bumabara sa maraming kanal at daanan ng tubig kaya bumabaha. Katulad ng mga basurang nagkalat tuwing bumabaha, ang mga layak na ito ay kagagawan din nating mga tao – ito ang sobrang gamit ng cellphone at babad sa social media.

Madalas hindi natin alintana masamang dulot sa ating katauhan ng cellphone at iba pang gadgets na siyang kasangkapan natin upang malulong sa bisyo ng social media. Maraming nang pag-aaral na isinagawa sa pinsalang dulot ng sobrang gamit ng mga gadgets lalo na sa mga bata kaya ilang mauunlad na bansa sa Europa ang mayroong nang mga batas na ipinagbabawal ang mga cellphone sa paaralan.

Ayon sa mga dalubhasa, nakaka-manhid ng pagkatao ang sobrang gamit ng mga gadgets at pagkabantad sa social media. Mayroong kasabihan sa Inggles na “the medium is the message” na buhat sa yumaong Canadian communication expert na si Marshall McLuhan.

*Larawan kuha ni Lara Jameson sa Pexels.com*

Walang tahasang salin sa ating wika ang kanyang pahayag na nagsasaad na ang tao ay nahuhubog ng kasangkapang palagi niyang ginagamit. Katulad ng cellphone kapag sobra ang paggamit nito kaya marami ngayon ang makasarili. Hindi iyang maikakaila lalo sa tahanan na kapag tinawag mga bata upang utusan, ang sagot parati ay “wait” o maghintay kasi mayroong ka-text o mayroong nilalarong game. Higit sa lahat, kitang-kita ang masamang epekto ng cellphone sa katagang selfie na hindi malayo ang tunog at kahulugan sa Inggles na selfish.

Una ko ito napansin noong 2012 habang ako ay nasa parokya at pumupunta sa mga may-sakit at naghihingalo upang magpahid ng Banal na Langis. Matay ko mang isipin – ano nasa puso at kalooban ng isang anak na sa halip na malungkot at magdasal kung naghihingalo ang kanyang ina o ama, ang unang ginagawa ay buksan ang cellphone upang irecord aming pagdarasal? Nang malipat ako bilang kapelyan ng isang pagamutan, ganoon din ang palagi kong nasasaksihan kaya naman ginawa ko nang personal na adbokasya na sabihan mga bantay ng pasyente na bawal ang cellphone tuwing sick call. Mariin kong sinasabihan, minsan ng mga kasamang nurse ang mga bantay ng pasyente malubha man o hindi ang karamdaman na samahan ako sa pagdarasal para gumaling ang may sakit kesa sila ay magkuha ng larawan o video.

Ang masakit nito, pagkatapos kong pahiran ng langis ang pasyente, sasabihan ko mga bantay na mag-rosaryo at saka sila matutulala kasi wala silang rosaryo at ni hindi marunong mag-rosaryo, kabataan man o matanda! Sa pagkakataon na iyon tinuturo ko kabutihann ng cellphone: buksan ninyo ika ko ang YouTube tapos hanapin “how to pray the rosary” at sundan nila iyon upang madasalan kanilang may-sakit o naghihingalong mahal sa buhay.

Gayon din sinasabi ko tuwing magbabasbas ako ng sasakyan o tahanan: itago ninyo inyong mga cellphone at samahan ako na magdasal sa pagbabasbas. Sa halip na magpicture o magvideo wika ko sa mga may-ari ng bahay at sasakyan, magdasal tayo para higit kayong pagpalain.

*Larawan mula sa http://www.forbes.com, Hulyo 2019.*

Sa sobrang cellphone, marami hindi na hababatid ang realidad, ang katotohanan ng kapwa at kapaligiran. Kaya naman hindi na rin masyadong nakapag-iisip at minsan nakakasakit ng damdamin sa mga sinasabi at ginagawa.

Katulad nitong isang vlogger kamakailan nang kasagsagan ng ulan at pagbaha nang sabihin sa kanyang post na sa mga ganitong panahon makikita ang kainaman ng paninirahan sa condominium. Wala aniyang baha at tulo sa mga kisame kaya mahimbing kang makakatulog at pagkatapos ay kakain at manonood ng Netflix. Binatikos ng mga netizens kanyang pagiging insensitive sa kanyang post na di alintana ang maraming mga stranded at lumusong sa baha habang higit pa rin maraming kababayan natin ang ni walang masilungang sariling tahanan na madalas ay puro tulo tuwing tag-ulan.

Mabuti at humingi na ng tawad ang naturang vlogger habang kanyang niliwanag na kaisa siya sa paghihirap ng marami ngayong panahon ng pagbaha dahil aniya, lumaki siya sa mga bahaing lugar ng Valenzuela at Malabon.

Maraming pagkakataon na walang masamang intention ang mga vloggers sa kanilang mga posts; manapa’y, mabuti naman talaga ang kanilang layunin sa kanilang mga inilalabas na content. Subalit hindi po sapat na dahilan ang mabuting layunin sa ano mang gawain dahil wika nga ni San Agustin, “the road to hell is paved with good intentions.”

Parang ganito ang nangyari kahapon sa Calumpit, Bulacan – ang tila kawalan ng sensitivity ng kanilang lokal na pamahalaan sa pa-raffle na “E-Ayuda” na kung saan hinikayat ang mga nasalanta ng pagbaha ay magpadala ng kanilang selfie habang nasa loob ng binaha nilang tahanan.

Ano nga kayang pag-iisip nila sa pagtulong na ito? At sa kabila ng maraming pagbabatikos, itinuloy pa rin ang raffle na inere ng live sa Facebook kung saan ang background ay ang malaking imahen ng Mahal na Birheng Maria na marahil noon ay lumuluha sa kapighatian. At kahihiyan.

Hindi natin kinukuwestiyon kabutihan ng kanilang mayora. Maaring siya nga ay matulungin subalit ang kanyang pamamaraan ay sadyang nakakalungkot. Kung anong lalim ng baha sa Calumpit, tila siyang babaw yata ng kanilang pamamaraan ng pagtulong.

Ang higit na malungkot sa kanilang e-Ayuda raffle ay ang matinding pagsuporta at pagtatanggol ng mga taga-Calumpit sa mayora nila. Mababasa sa threads ng diskusyon na wala silang nakitang mali sa ginawa ng kanilang mabuting mayora. Higit sa lahat, anila, huwag makialam ang mga hindi naman taga-roon. Wala daw tayong pakialam dahil hindi natin dama kanilang kalagayan.

Iyan ang sinasabi kong masamang epekto nitong sobrang cellphone at social media na nagiging manhid o insensitive tayo sa iba. Iyan ang pinakamababang uri ng isang selfie. Wala daw tayong pakialam sa kanila. Ewan ko kung mayroon pang bababa doon? Sana ay wala na at magising tayo sa katotohanan ng ating pagkatao na mayroong dangal na siyang dapat itanghal sa lahat ng pagkakataon.

Nakakalungkot na isipin na naging manhid na tayo at tila di na dama pagkatao ng kapwa sa panahong ito. Ang pinakamasaklap nito, ang buhay ng tao parang naging showbiz na lamang o isang palabas na dapat panoorin.

Hindi palabas ang buhay kungdi paloob kung saan naroroon ang kabutihang-loob kaya mayroong utang na loob na palaging tinitingnan at tinatandaan. Kapag puro tayo palabas, mawawala na saysay ng buhay at katauhan ng bawat isa. Kaya marahil ganyan nangyayari sa atin ngayon, kanya-kanyang pasikat at pasiklab para sa katanyagan at aminin natin, pera pera na nga lang ang buhay ngayon sa karamihan.

Pagmasdan itong layak at basurang lumalaganap lalo kung panahon ng kalamidad at sakuna na kung saan inuuna ng karamihan ang buksan kanilang cellphone upang kunan o i-video mga nasalanta o naaksidente sa halip na tulungan muna. Maraming nakakalimot na ang mga pinakamahahalagang bagay sa buhay natin ay hindi maaring makita at ni hindi rin kayang ipakita sapagkat ang mga ito ay nakaukit doon sa ating puso at kalooban.

Ang mga higit na mahalalaga sa atin bilang tao ay dinarama sa kalooban. Wala ito sa panlabas nating anyo kaya naman dapat higit nating pangalagaan at ingatan ang bawat tao na nalikhang kawangis at kalarawan ng Diyos na hindi nakikita. Ito ang sabi ng minamahal na alagad ni Jesus, “Walang taong nakakita sa Diyos kailanman, ngunit kung tayo’y nag-iibigan, nasa atin siya at nagiging ganap sa atin ang kanyang pag-ibig” (1 Juan 4:12). Nawa maging tunay ating pagmamahalan at malasakit sa isa’t isa maski hindi nakikita. Basta nadarama. God bless po sa inyo!

Quiet Storm by Fr. Nicanor F. Lalog II, 15 July 2025

Bless me, for I have sinned: this Father is a “dinosaur” so afraid of modern technology, so hesitant even in upgrading my cellphone and laptop. And most of all, always suspicious of messages in social media.

Generally, I am more inclined to mistrust everything in the net. But, something happened this Monday that I feel like changing this attitude.

I have celebrated Mass of the Holy Spirit in our Cabanatuan City campus before noon when I found multiple “message requests” from some people asking if I know their former boss at NEDA, Mr. Joseph T. Lalog, a first cousin we fondly called Kuya Jojo.

My initial reaction was budol. Scam.

But when I read that he was in the ER of a hospital in EDSA, I prayed and finally hit the number sent to me by a certain Byron to inquire about Kuya Jojo. After a brief introduction, I was told Kuya Jojo had just died after being rushed that morning to the Victor R. Potenciano Medical Center (VRPMC) in EDSA, Mandaluyong City.

Kuya Jojo was allegedly found by a janitress lying on the floor in one of the restrooms of Shangrila Mall morning of July 14, 2025. He was rushed by the mall’s emergency response team to the ER of VRPMC where doctors tried to revive him but later declared as dead around noon that Monday.

The people at the ER checked Kuya Jojo’s contacts in his cellphone and like my initial reaction, his former staff and colleagues at work thought it was also budol until after they have personally called the hospital with some of them going there to verify the report.

That was when Byron and his colleagues at NEDA who were under Kuya Jojo tried reaching out to us by checking his Facebook contact lists of “Lalog” and “Tobias”. And similarly, we all suspected it could be a scam because Kuya Jojo had always been healthy without any vice at all. He was a varsity of the track and field team at De La Salle University where he finished AB Political Science.

What convinced me to set aside my doubts and press that number provided by Byron was his message that my Kuya Jojo would always speak to him about my being a priest. He asked in one of his texts, “kayo po ba si Father Nick pinsan ni Sir Jojo?” With that, I finally felt deep inside this must be true. Not a scam. Or budol.

Mahirap palang maging netizen, mabuhay sa internet.

You know that daily or maybe every second of struggles just to verify and check whether those messages and information in the social media are true or not.

Baka niloloko ka lang? O, ako lang ang OC, takot at duda sa social media?

Ang hirap lalo na sa gitna ng maraming kuwento ng pangloloko at mga budol ng kung sino sino sa social media at internet na kahit kaming mga pari niloloko o ginagamit sa pangbubudol!

At ang pinakamahirap sa lahat – kapag binabanggit na pangalan ng mga taong malapit sa iyo katulad ng pinsan kong buo na si Kuya Jojo. Ang hirap at nakakatakot paniwalaan mga texts na namatay o kung napano na…

That entire stretch of travel from Cabanatuan City to EDSA, I felt being warped between reality and virtual reality, between the net and the real world. What if this is not true? Paano ako?

Aside from those things running in my mind, I was also thinking of my elder relatives. How am I going to break the news? How reliable were those people if they were really the colleagues and staff of my cousin even after I spoke to one of them on phone?

As I thought of my cousin lying on the floor of the CR of the mall, suddenly I remembered last Sunday’s gospel of the good Samaritan. It was like a modern version. My cousin almost dead or already dead on the marble floor of the restroom when a janitress had the courage and mercy to call their emergency response team.

Most of all, of the most kindred souls of Kuya Jojo’s friends and colleagues who never gave up on reaching out to us. They are all the modern good Samaritans who “treated him with mercy” (Lk.10:37).

I arrived 4:30 PM in the hospital where the ER doctor in charge briefed me of Kuya Jojo’s death. Soon Byron arrived and told the doctor my cousin’s medical condition while the funeral service sent by my uncle in Los Baños finally arrived at around 8:00 PM.

At the morgue, I gave the final blessings for Kuya Jojo before being transported to Los Baños where his wake will be held at the Heaven’s Gate Memorial Park in Bgy. Anos. After thanking and blessing Byron and the hospital staff, I booked my ride home as I had earlier sent home our university driver to rest for another trip to our Pampanga campus the following morning.

*Photo by cottonbro studio on Pexels.com*

In less than ten minutes I was on board my Grab ride to Valenzuela City, still wondering what had happened that Monday. As I scrolled on my Facebook and Instagram with its bright light filling my ride, I felt a sense of relief that Jesus is very much present in the internet, in social media. St. Paul wrote it so well more than 2000 years ago that “where sin increased, grace overflowed all the more” (Rom. 5:20).

No matter how bad we see the world including the internet these days with its many sins and evil, God assured me that night that there are still far more good people, good Samaritans than evil ones. We simply have to make the right choice always by choosing Jesus who remains “the way, the truth, and the life” (Jn. 14:6). God bless everyone!

*Thank you to the staff and colleagues of the late Joseph T. Lalog at the NEDA. We do not have yet the details of his wake and interment as his sisters are arriving only this Thursday. On behalf of our clan, thank you and may God bless you more!