Ang “Ama Namin” at ang mga Ama natin

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-20 ng Hulyo, 2023

Noong batang pari pa ako sa isang parokya sa Malolos, tinanong ko mga matatanda na nagrorosaryo araw-araw, “Bakit po kayo nagmamadali sa pagdarasal at kaagad-agad kayong sumasagot hindi pa tapos unang bahagi ng Ama Namin at Aba Ginoong Maria?”

Sa mga lumaki sa probinsiya na tulad ko, alam ninyo aking tinutukoy. Iyon bang papatapos pa lamang mga salitang “sunding ang loob mo dito sa lupa para nang…” biglang sasagot yung kabilang grupo ng matatanda ng “bigyan mo kami ng kakanin sa araw-araw”.

Nagsasalakupan (merge) ang wakas at simula ng dalawang bahagi ng Ama Namin at Aba Ginoong Maria kaya madalas ay nakatatawa o nakaaaliw pakinggan. Lalo naman ang kanilang dahilan – anila, iyon daw ay upang hindi makasingit ang demonyo sa kanilang pagdarasal!

Naalala ko ang kuwentong ito nang mangyari ang paglapastangan noong isang linggo sa ating panalanging Ama Namin sa isang drag concert ng mga LGBTQ+. Sa aking pakiwari ay iyon nga ang nangyari – nasingitan tayo ng demonyo sa pamamagitan ng tanging panalanging itinuro mismo ng Panginoong Jesus sa atin na kung tawagin ay “the Lord’s Prayer.”

At huwag nating hanapin ang demonyo o kasamaan doon sa iba kungdi mismo sa ating mga sarili lalo na kaming mga pari at obispo ng Simbahan, ang tinaguriang mga ama natin. Malaki ang aming pagkukulang bilang mga pari at obispo sa nangyaring paglapastangang ito sa Ama Namin.

Pagmasdan mga pangyayari na matalinghaga rin.

Unang-unang ang nakapagtataka na gawing malaking isyu naming mga pari at ng ilang Obispo kung ano dapat ang posisyon ng mga kamay ng mga mananampalataya o layko sa pagdarasal at pag-awit ng Ama Namin sa loob ng Banal na Misa.

Bakit ito naging usapin gayong mayroon namang nakasaad sa aklat ng pagmimisa na “Ilalahad ng pari ang kanyang mga kamay at ipahahayag niya kaisa ng lahat” ang Ama Namin?

Hindi ba sapat ang nakatakda sa liturhiya at mga aklat? Kaya hindi maiwasan puna ng maraming tao sa aming mga pari na para daw wala kaming natutunan ni alam sa kabila ng maraming taon sa seminaryo. Juicecolored. Sabi nga ni Shakespeare, “much ado about nothing.”

Ikalawa ay ang nakalulungkot na naging tugon ng mga Obispo natin: sa halip na panghawakan at panindigan ang sinasaad ng alituntunin, mas pinili nilang magkaroon ng interpretasyon ng batas. Naliwanagan ba mga tao? Sa palagay ko po ay hindi. Lalo silang naguluhan dahil hanggang ngayon mayroon pa ring nagtatanong.

Hindi ko kinakalaban kapasyahan ng mga Obispo natin. Sila ang mga ama natin sa Simbahan ngunit ibig kong ihayag ang aking kabiguan na hindi nila pinanindigan ang sinasaad ng batas na pari lamang ang maglalahad ng kanyang mga kamay sa Ama Namin. Walang kulang sa batas at sakto lang. Sa ginawa ng CBCP, nadagdagan ang batas ng kanilang sariling interpretasyon na kung tutuusin din naman ay malagihay. Nagtatanong ang mga tao kung ano ang dapat, sa kanilang pahayag ay para nang sinabi nilang “bahala kayo kung ano gusto ninyo kasi wala namang sinasabi ang batas na masama ang ilahad ang mga kamay.”

Diyan ako hindi mapalagay dahil ano ang susunod na isyu? Pagpalakpak na talamak na rin sa mga pagdiriwang ng Misa na nawala na ang kasagraduhan. Para nang concert, showbiz parang That’s Entertainment! Pansinin maraming pari pati na mga choir, sakristan, lektor at eucharistic lay minister na puro pasikat ginagawa sa Misa. Natabunan at nawala na si Kristo!

Totoong walang sinasabi saan man sa mga aklat, sa mga turo at tradisyon ng Simbahan na ipinagbabawal ang paglalahad ng mga kamay ng mga layko sa pagdarasal ng Ama Namin.

Ngunit hindi rin naman nangangahulugang maari o puwede at tama na rin iyong gawin dahil simple lang sinasabi ng aklat, pari ang nakalahad ang mga kamay. Tapos.

Magtiwala tayo sa salita, sa alituntunin ng liturhiya tulad ng sinasaad sa ebanghelyo noong Linggo nang ilabas ng CBCP ang paliwanag sa naturang usapin. Kay gandang balikan ang talinghaga ng maghahasik na ukol sa kapangyarihan ng salita ng Diyos at kahalagahan ng pakikinig at pagsunod dito na nangangailangan ng pagtitiwala at kababaang-loob natin natin. Lalo namin!

Sa ganang akin, pinanghawakan at pinanindigan sana ng mga Obispo ang sinasaad sa aklat upang lalo itong mag-ugat at lumago.

Ikatlo, ang talinghaga at laro ng tadhana. Tingnan habang abala – at aligaga ilang mga pari at obispo na pangunahan pati paglathala na nakatakda pa sa ika-16 ng Hulyo 2023 ng kalatas sa simpleng bagay ng posisyon ng kamay ng mga tao sa pagdarasal ng Ama Namin ay saka nangyari ang drag concert.

Ang masakit sa lahat, walang diyosesis at obispo kaagad naglabas ng opisyal na pahayag sa nangyaring paglapastangan sa Ama Namin maliban makaraan ang ilang araw na lamang na pawang mga bantilawan din, kasi nga, mas pinahalagahan nila kanilang paliwanag sa posisyon ng kamay ng mga tao sa pagdarasal nito.

Pagmasdan na tayo sa simbahan ay naroon pa rin sa posisyon ng kamay ang usapin habang yaong mga lumapastangan sa Ama Namin ay nasa kanta at sayaw na? Paurong ang asenso, eka nga. Hindi nila binago ang titik pero kanilang pamamaraan ng pagdarasal ay sadyang mali at hindi tama ngunit, gahibla na lamang ng buhok ang pagkakaiba ng drag qeen na si Pura at ng mga tao na ibig ilahad ang kamay sa pagdarasal ng Ama Namin – parehong nasa larangan ng interpretasyon! Sasabihin ng iba na malayong-malayo iyon pero, paka-ingat tayo dahil baka doon mapadpad ang pagbibigay-laya sa mga tao na ilahad mga kamay sa Ama Namin. Hindi ba ito rin ay binhi na maaring lumago sa higit na malaking pagkakaligaw at pagkakamali balang araw? Gaya ng nasabi ko na, hindi magtatagal isasabatas na rin pagpalakpak sa loob ng Misa na talamak na ngang nangyayari.

Totoo na mayroong higit na mahalagang mga bagay dapat talakayin at pagnilayan kesa sa ginawang drag performance ng Ama Namin tulad ng mga palalang sitwasyon ng kawalan natin ng moralidad sa bansa tulad ng pikit-mata nating paghaya sa EJK noon, ang patuloy na paghahalal sa mga bugok at bulok na pulitiko at marami pang iba.

Subalit, gayon din sana naging pamantayan ng CBCP sa pagtalakay ng posisyon ng kamay sa pagdarasal ng Ama Namin. Ito ang mabigat sa mga lumabas na paliwanag at pagninilay na sadyang tama at magaganda: isang bahagi lang ng kuwento ating sinaysay.

Aminin natin malaking pagkukulang nating mga pari at obispo ng Simbahan bilang mga ama ng sambayanan.

Aminin natin sadyang nagkulang tayo sa ating mga tungkulin at naging abala sa maraming bagay at nakalimutan pinakamahalaga, ang Diyos mismo na hanggang ngayon siyang hangad ng lahat. Hindi pa ba tumitimo sa atin ang bigat ng tunay na isyu, ang panalanging Ama Namin na saklaw at tungkulin nating mga pari at Obispo? Malayo na nga siguro tayo sa paghahayag, pagtuturo at pagsasabuhay ng salita ng Diyos.

Bukod sa mga oras na ginugugol sa mga maliliit na bagay gaya ng posisyon ng kamay sa Ama Namin, matagal nang maraming interpretasyon mga ama natin sa Simbahan sa mga nangyayari sa ating kapaligiran. Ang mga tahasang pamumulitika sa mga nagdaang halalan na kahit mga kandidatong umaayon sa diborsiyo, abortion at contraceptives, at same sex union ay inendorso. Higit sa lahat, ang pagbubulag-bulagan ng maraming obispo at pari sa kalabisan ng ilang sa amin na namumuhay taliwas sa halimbawa ni Kristo. Marami sa aming mga pari at obispo ang hindi kapulutan ng halimbawa ng karukhaan at kababaang-loob, langong-lango sa kapangyarihan at katanyagan, malayong-malayo sa mga tao maliban sa mga makapangyarihan, mayayaman, at mababango. Wala na kaming pinag-usapan maski sa loob ng Misa kungdi kolekta, pinagandang pangalan ng pera, kwarta at salapi!

Masakit po sabihin na kung ang isang pangungusap sa Aklat ng Pagmimisa na “Ilalahad ng pari ang kanyang mga kamay at ipahahayag niya kaisa ng lahat” ang Ama Namin ay hindi natin napanghawakan at napanindigan, paano pa yaong mga salita sa Banal na Kasulatan? Sa mga bulto-bultong dokumento nagsasabing tayo ay Simbahan ng mga aba at maralita?

Suriin po natin ang lahat ng panig. Lalo na ating mga sarili ng buong kababaang-loob sa liwanag ni Kristo na ating Panginoon na siyang “daan at katotohanan at buhay”. Una siyang natatagpuan sa kanyang mga salita dahil siya nga ang Salita na naging tao na naroon palagi sa Santisimo Sakramento ng simbahan. Ito sana ang aming tingnan at pagnilayan bilang mga pari at obispo sa gitna ng mga pangyayaring paglapastangan sa Ama Namin ng isang drag concert at ang usapin ng paano dasalin panalanging itinuro ng Panginoon natin. Nasaan na nga ba si Kristo sa aming mga pari at obispo? Nagdarasal pa rin ba tayo na mga pari at obispo?

Salamat po sa pagbabasa. Kung sakaling nakatulong, pagyamanin; kung hindi naman, kalimutan at huwag na ninyong pansinin.