Sobra na, tama na!

Lawiswis ng Salita ni P. Nicanor F. Lalog II, Ika-26 ng Setyembre 2023

Hindi po tungkol sa pulitika ang aking lathalain kungdi ukol sa tila lumalabis nang pagkahumaling ng mga tao sa computer at mga makabagong teknolohiya. Sa aking palagay ay sumusobra na pagsaklaw ng teknolihiya sa ating buhay at nawawala na ating pagkatao. Hindi ako magtataka na bukas makalawa, magkakatotoo na nga yata yung dating ipinangangamba na pananakop ng mga robot sa ating buhay o mismo sa ating mga tao!

Ang katotohanan po ay tumigil na akong kumain sa mga fastfood restaurant hindi dahil sa magastos at unhealthy nilang pagkain at inumin kungdi ang mga nakaka-inis na sisteng kailangang pa akong umorder nang nagpipindot sa mga screen nila ng kakanin gayong may mga crew naman sila.

Minsan pauwi ako mula sa pagmimisa sa lamay sa patay sa Bulacan. Hindi ako gaanong nakakain kaya dumaan ako sa McDonald’s sa Nlex Drive and Dine. Ayokong mag-drive thru para doon na rin makapagpahinga ng konti sabay pagpag na rin maski hindi ako naniniwala doon.

Sising-sisi ako at dumaan pa ako doon; sana nga pala ay nag-drive thru na lang ako kasi naman ay ganito po ang nangyari.

Pagpasok ko sa McDonald’s doon ay tumambad sa akin ang mga higanteng screen na doon daw oorder. Kasinglaki ni Ronald McDonald yung mga screen pero hindi sila friendly kasi natakot ako. Aminado akong tanga at walang alam sa mga iyon. Hindi po ako techie. Kahit naka-iPhone ako, inaamin kong hindi ko pa rin alam hanggang ngayon kung paano ito gamitin. Di ko naintidihan yang mga hacks na iyan.

Wala akong nagawa kungdi sumunod sa crew na naka-ngiti naman. Binasa ko instructions. Pindot dito, pindot doon. Ewan ko. Naghalo na rin siguro gutom at katangahan, pabalik-balik ako sa simula at hindi maka-order. Mayroon akong nakasabay na engot din at lumapit sa amin yung guwardiya upang tulungan kami. Nawalan na ako ng ganang kumain sa inis sa screen, sa sarili ko na rin, at sa pamunuan ng McDonald’s. Bakit hindi na lang kinuha order ko kesa pinahirapan pa ako doon sa electronic counter na yun?

Bakit kailangang pilitin ang lahat na gumamit ng computer para sa pag-order? Hindi ba naiisip ng mga fastfood na ito na mayroong mga taong hindi pa rin gamay at handa sa gayong uri ng transsaksiyon? Ang pinaka-ayoko sa sisteng ito ng modernisasyon na ang lahat ay automated at computerized ay nawawala ang ating “pagkatao”, iyon bang human touch at humanness ika sa Inggles.

Sa expressway ay mauunawaan ko pa dahil upang mapabilis ang biyahe, mainam ang RFID. Ngunit may mga pagkakataon na hindi ako nagmamadali na pagkaraan ng nakakapagod na pagmamaneho sa trapik, ang ibig ko lang ay mayroong makitang isang kapwa-tao. Yung bang madama lang yung “warmth of another human person” ay malaking bagay na rin upang mapawi pagod at stress, na para bang nagsasabing hindi ka nag-iisa. Noong dati ay nakakausap ko pa ng kaunti mga teller sa Nlex sa paniniwala na makapagpasaya lang ako ng isa pang nilalang na maaring bigat na bigat sa problema. Ngayon, wala na yung koneksiyon na iyon kaya hindi kataka-taka, marami sa atin ang disconnected sa isa’t-isa maging sa sarili! Kaya sabog maraming tao ngayon. Siguro kung maibabalik lang natin marami nang nawalang human interaction, mababawasan yang mga road rage sa lansangan.

Isang nakakamiss para sa akin ang magpunta sa bangko at pumila, makahunta ilang mga tao doong kakilala pati na ang manager at magagandang teller. Iyon ang wala sa electronic banking. Totoong convenient at mabilis ang pagbabangko gamit ang cellphone o computer ngunit napaka-impersonal! Iyon na ba ang mahalaga sa atin ngayon, kaginhawahan kesa ugnayan sa kapwa tao?

Pakikipag-ugnayan ang layon ng komunikasyon. Para sa akin, ang pinakamagandang paglalahad ng kahulugan ng komunikasyon ay mula sa Pastoral Instruction na Communio et Progressio sa pagpapatupad ng dokumento ng Vatican II sa social communication na Inter Mirifica:

Communication is more than the expression of ideas and the indication of emotion. At its most profound level it is the giving of self in love. Christ’s communication was, in fact, spirit and life.

Communio et Progessio, #11

Sa lahat ng nilalang ng Diyos, tao lamang ang kanyang binahaginan ng kanyang kapangyarihang makipagtalastasan o komunikasyon. Ang aso ay tumatahol, pusa nagme-meow at ang baboy ay nag-o-oink-oink. Ngunit ang tao, nagsasalita, nangungusap. Naiintindihan, nauunawaan. At kapag nangyari iyon, nagkakaroon ng ugnayan at kaisahan. Communication, tapos communion.

Hindi ito nangyayari sa computer. Manapa, madalas pakiwari ko ay inuulol tayo ng mga ito! Ano kalokohan yung alam mo namang AI (artificial intelligence) o robot ang “kausap” mo tapos sasagot ka sa kahon na “I am not a robot”? At, mantakin mong utusan ka ng Waze o Google map na pakiwari mas alam niya lahat kesa iyo?

Kaya siguro maraming high blood din ngayon kasi nga kapag sumablay mga teknolohiyang ito lalo na ang mahinang signal, tapos na lahat ng usapan. Sa gayon, walang napagkakayarian, walang napagkakasunduan kaya wala ring kaisahan.

Ito rin ang hindi ko magustuhan sa ipinagmamalaki ng dati kong upisina at network, iyong kailang AI-sportscasters.

Heto na yata ang rurok ng kalabisan sa pagkamaliw ng karamihan sa teknolohiya. Unang tanong natin dito ay ano po ba ang turing ng mga kumpanyang gumagamit nito sa kanilang mga taga-tangkilik? Tayo ba ay pinahahalagahan pa nila at ipinauubaya na lamang tayo sa mga robot?

Higit sa maraming mahuhusay na tagapagbalita, sa ganang akin walang puwang sa newscast o ano mang uri ng pagbabalita ang mga AI dahil ang komunikasyon ay ugnayan. Communication is a relationship, lalo na balita at isports. Kahit na maperfect pa ang teknolohiyang iyan, hindi mapapalitan at di dapat mapalitan ang tao sa pakikipag-ugnayan sa kapwa tao.

Ikalawa, ano ang dahilan para magkaroon ng AI na sportscaster? Magmalaki? Magyabang? Ano pa kaya gusto ng GMA-7 gayong wala na silang kalaban?

At dapat nilang asikasuhin ay mabigyan tayo ng buhay na mga programa, coverage na umaantig sa aming pagkatao, kayang hipuin kaibuturan ng aming sarili upang madama tuwa at lungkot ng bawat tagumpay at kabiguan saan mang larangan ng buhay. Maramdaman nating hindi tayo nag-iisa sa pag-aasam ng tagumpay at kaunlaran dahil mayroong kaming mga kalakbay sa biyaheng ito ng buhay. Iyon ang kahulugahan ng integrated news – buo. Paanong naging integrated news kung hindi naman tao ang sportscaster nila? Hindi ba doon pa lamang ay sira na ang kabuuan? Sila ba ay mayroong puso para ituring na Kapuso?

Ang kailangan ay isang kapwa na makakasama sa buhay lalo na sa media. Sa Inggles, tawag doon ay companion. Mula sa dalawang salitang Latin, cum na ibig sabihi’y with o kasama at panis na kahulugan ay bread o tinapay; sa literal na salin, ang companion – cum panis – ay kahati sa tinapay. “Someone you break bread with.” Ang tinapay naman ay tanda ng ating sarili, ng ating buhay. .

Samakatwid, ang companion o kasama ay isang kapwa na nagbabahagi ng kanyang sarili sa kapwa upang mabuhay din. Iyan ang dangal at karangalan ng pagbabalita na sadya namang maipagmamalaki ng GMA News mula marami nilang mahuhusay na newscasters at reporters. Kaya lahat ay nalungkot nang pumanaw si G. Mike Enriquez na naging bahagi ng buhay ng maraming kababayan natin sa kanyang estilo ng pagbabalita. Taong-tao siya, ika nga.

Kaya rin naman sa Banal na Misa, ang tawag doon ay Banal na Komunyon, ang pagbabahagi at pagtanggap sa Katawan ni Kristo sa anyo ng tinapay. Nakiisa sa atin si Jesus sa lahat ng bagay sa ating katauhan liban sa kasalanan tulad ng gutom at uhaw, lungkot at hapis, kabiguan maging sakit at kamatayan upang makabahagi niya tayo sa kanyang buhay at tagumpay.

Walang ganyang umiiral sa mga AI na ito at computerization ng mga sistema sa ating buhay. Sana ay isaalang-alang ito ng mga negosyante at umuugit sa mga industriya lalo na sa media. Ang masakit na katotohanan kasi ay kunwari ay kaunlaran at kadalian o convenience ang kanilang dahilan (para kanino?) kungdi kitang kita naman, pera lang ang suma total. Sa gayon, sa landas na ito ng pagiging impersonal na kalakaran ng maraming bagay gamit ang teknolohiya, unti unti rin tayong nade-dehumanize, nawawala katauhan. Kapag nawala ang katauhan, ano ang pumapalit? Alam na natin iyan. Salamuch po.